RỐI LOẠN TÂM THẦN DO BÓNG CƯỜI VÀ CÁC CHẤT BAY HƠI – DUNG MÔI HỮƯ CƠ
Sử dụng bóng cười, lạm dụng chất gây ảo giác lâu ngày sẽ rất dễ đi đến sử dụng ma túy - thuốc gây nghiện thật sự. Khi đã quen cảm giác “phê” với ảo giác, các bạn trẻ rất dễ tìm đến thứ tạo cảm giác”phê” mạnh hơn. Sử dụng chất và nghiện chất ma túy ở người trẻ, đặc biệt là vị thành niên, gây hệ lụy xấu tới sức khỏe tâm thần.
Trung tâm Cai nghiện ma túy Thanh Đa vừa tiếp nhận bệnh nhân T.N nữ 19 tuổi, với các triệu chứng hoang tưởng, rối loạn hành vi. T.N hút thuốc lá, sử dụng rượu bia từ khi hết học cấp 3. Hơn 1 năm trước, T.N bắt đầu sử dụng bóng cười. Thời gian đầu sử dụng, T.N cảm thấy vui vẻ hơn nên tăng dần tần suất, lúc đầu chỉ dùng bóng cười, sau có dùng thêm thuốc lắc. Ban đầu, bênh nhân sử dụng từ khoảng 2 - 3 lần/tháng sau tăng lên 2 - 3 lần/tuần.
Sau một thời gian sử dụng các chất trên, T.N xuất hiện ảo thanh, ảo giác kỳ lạ, nghe thấy những tiếng nói trong đầu, tiếng người khác chửi mắng. Bệnh nhân trở nên thường xuyên cáu gắt, đập phá đồ đạc, đêm hầu như không ngủ được và liên tục chửi mắng, đáp lại tiếng nói trong đầu.
Ngộ độc khí hơi – bóng cười
I/ BIỂU HIỆN LÂM SÀNG DO SỬ DỤNG BÓNG CƯỜI VÀ CÁC CHẤT BAY HƠI – DUNG MÔI HỮU CƠ
Các chất bay hơi thường được hít qua tẩu, ống hút, túi ni lông....hít qua đường mũi hoặc hơi của chúng qua đường miệng. Tác động chung của các chất bay hơi gây ức chế trên hệ thần kinh trung ương.
Các chất bay hơi hấp thụ nhanh ở phổi và nhanh chóng tác động lên não. Tác động xuất hiện trong vòng 5 phút và có thể kéo dài từ 30 phút tới vài giờ, phụ thuộc vào từng chất và liều lượng. Nồng độ của các chất này trong máu tăng lên khi sử dụng đồng thời rượu, có thể do cạnh tranh với các men gan. Mặc dù chỉ khoảng 1/5 có biểu hiện này
Với một liều nhỏ ban đầu, chất bay hơi có thể kích thích gây khoái cảm và cảm giác bồng bềnh thoải mái; các chất này được sử dụng vì các tác dụng nêu trên. Các biểu hiện tâm thần khác ở liều cao có thể bao gồm sợ hại, ảo tưởng, ảo thanh, ảo thị và biến hình bản thân. Các triệu chứng thần kinh có thể bao gồm nói líu lưỡi , nói chậm chạp và đi loạng choạng. Việc sử dụng quá dài có thể gây thêm các biểu hiện khác như dễ bị kích thích, cảm xúc không ổn định và suy giảm trí nhớ.
Hội chứng cai có thể xảy ra khi ngừng sử dụng các chất này, tuy không thường xuyên; nó có biểu hiện bằng rối loạn giấc ngủ, dễ bị kích thích, hốt hoảng, vã mồ hôi, buồn nôn, nôn, nhịp tim nhanh và đôi khi có hoang tưởng, ảo giác.
II/ TÁC HẠI CỦA BÓNG CƯỜI, CÁC CHẤT BAY HƠI, DUNG MÔI HỮU CƠ
Các chất bay hơi thường gây ra nhiều tác dụng có hại nghiêm trọng. Tác dụng có hại nguy hiểm nhất là tử vong có thể suy hô hấp, mất nhịp tim, ngạt thở, hít phải chất nôn hoặc bị tai nạn, hay bị thương (ví dụ lái xe trong tình trạng nhiễm độc).
Các tác dụng có hại nghiêm trọng khác thường do sử dụng lâu dài các chất này bao gồm viên gan không phục hồi hoặc tổn thương thận và tổn thương cơ thường xuyên kết hợp với tiêu cơ vân. Sự kết hợp của các chất bay hơi này và nồng độ cao của đồng, kẽm và các kim loại nặng có thể gây ra teo não, động kinh thùy thái dương, giảm lưu lượng máu não, chỉ số IQ giảm và các thay đổi điện não khác nhau.
Các tác động có hại ở người nghiện bao gồm các triệu chứng mạch vành và phổi (đau thắt ngực và co thắt phế quản), các triệu chứng tiêu hóa (đau, buồn nôn, nôn và xuất huyết) và các dấu hiệu và triệu chứng thần kinh khác (viêm dây thần kinh ngoại biên, đau đầu, dị cảm, các dấu hiệu tổn thương tiểu não).
Dùng Bóng cười dẫn đến việc sử dụng đa chất ma túy (Hàng đá, Ketamin, cần sa…)
III/ TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN NHIỄM ĐỘC CÁC CHẤT BAY HƠI:
- Sử dụng cố tình mới đây hoặc trong một thời gian ngắn, tiếp xúc liều cao các chất bay hơi (loại trừ các khí gây mê, gây giãn mạch).
- Có những thay đổi tâm lý và hành vi không thích hợp rõ rệt (hung hăng, hành hung, thờ ơ, suy giảm lý lẽ, các chức năng nghề nghiệp, xã hội) xuất hiện trong khi hoặc ngay sau khi sử dụng hoặc tiếp xúc với các chất bay hơi.
- Có ít nhất 2 trong số các dấu hiệu sau, xuất hiện trong khi hoặc ngay sau khi sử dụng hay tiếp xúc với các chất bay hơi:
- Choáng váng
- Rung giật nhãn cầu
- Mất phối hợp động tác
- Nói líu lưỡi
- Dáng đi xiêu vẹo
- Ngủ lịm
- Phản xạ giảm
- Tâm thần vận động chậm chạp
- Run
- Yếu toàn bộ các cơ
- Nhìn mờ hoặc nhìn đôi
- Sững sờ hoặc nhân đôi khoái cảm
- Các triệu chứng trên không do bệnh cơ thể hoặc các bệnh tâm thần khác gây ra.
IV/ RỐI LOẠN THẦN DO BÓNG CƯỜI VÀ CÁC CHẤT BAY HƠI:
- Các triệu chứng hoang tưởng, ảo giác chiếm ưu thế. Paranoid là hội chứng loạn thần chủ yếu trong khi bị nhiễm độc các chất bay hơi.
- Xuất hiện các triệu chứng sa sút trí tuệ dai dẳng do các chất bay hơi.
- Có thể là do tác động nhiễm độc thần kinh của các chất bay hơi, và của kim loại được dùng phổ biến trong hợp chất các chất bay hơi (chì) hoặc tác động của thiếu ô xy kéo dài hay thường xuyên. Sa sút trí tuệ do các chất hay hơi không phục hồi giống như các sa sút trí tuệ khác nhưng ở mức độ trung bình.
- Rối loạn cảm xúc và lo âu do các chất bay hơi.
- Trầm cảm là rối loạn cảm xúc phổ biến nhất trong sử dụng các chất bay hơi và rối loạn hoảng sợ và lo âu toàn thể là rối loạn lo âu phổ biến nhất.
Thạc sĩ Giáo dục Nguyễn Phan Minh, Phó Giám đốc Trung tâm cai nghiện ma túy Thanh Đa cho biết: người nghiện ma túy không đủ nghị lực cũng như không đủ nhận thức để sống một cách trong sạch, lành mạnh, có kỹ năng làm việc. Về mặt tinh thần, sức khỏe, nghề nghiệp, trách nhiệm với gia đình, xã hội …có thể suy sụp đến một mức làm sự điều trị - phục hồi cho đối tượng trở thành hết sức khó khăn.
Cai nghiện được gọi là thành công không chỉ nhằm vào mục tiêu người nghiện không tái sử dụng ma túy mà còn đòi hỏi đối tượng phải có một lối sống điều độ, tự quản lý bản thân một cách tốt đẹp và thực hiện thành công sự thay đổi về nhận thức.
Tham khảo thêm
NHỮNG NGUYÊN TẮC CƠ BẢN TRONG VIỆC ĐIỀU TRỊ NGHIỆN MA TÚY
