TÀI LIỆU TẬP HUẤN VỀ TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN MA TÚY CHƯƠNG 8
Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túyCHƯƠNG 8. CÁC NHÓM KHÁCH HÀNG ĐẶC BIỆT
Tài liệu giảng dạy
VIETNAMESE AND AMERICANS IN PARTNERSHIP TO FIGHT HIV/AIDS
Tài liệu DÀNH CHO GIẢNG VIÊN
TÀI LIỆU TẬP HUẤN VỀ TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN MA TÚY
Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
I MỤC LỤC
Phần I: Kiến thức cơ bản về tư vấn cá nhân điều trị nghiện ma túy
Chương 1. Định hướng cho giảng viên
Chương 2. Tư vấn điều trị nghiện ma túy là gì?
2.1. Giới thiệu về tư vấn
2.2. Các khái niệm cơ bản trong tư vấn điều trị nghiện ma túy
2.3. Những nguyên tắc cơ bản trong tư vấn điều trị nghiện ma túy
2.4. Các kĩ năng tư vấn
2.5. Các kĩ thuật tư vấn
2.6. Quy trình tư vấn điều trị nghiện ma túy
Chương 3. Ma túy, nghiện ma túy và Các phương pháp điều trị nghiện ma túy
3.1. Chất gây nghiện hướng thần, sử dụng và hậu quả
3.2. Các vấn đề liên quan đến rượu bia
3.3. Kiến thức cơ bản về nghiện
3.4. Các nguyên tắc cơ bản trong điều trị nghiện ma túy
3.5. Những yếu tố để điều trị thành công
3.6. Điều trị nghiện heroin
Chương 4. Phỏng vấn tạo động lực
4.1. Mô hình Các giai đoạn thay đổi hành vi và những khái niệm cơ bản trong phỏng vấn tạo động lực
4.2. Nguyên tắc và các bước tiến hành trong phỏng vấn tạo động lực
4.3. Gắn kết phỏng vấn tạo động lực và các giai đoạn thay đổi hành vi
Chương 5. Kĩ thuật và kĩ năng cơ bản trong tư vấn điều trị nghiện ma túy (minh họa bằng các hoạt động đóng vai)
5.1. Đánh giá khách hàng
5.2. Giải quyết vấn đề
5.3. Đặt mục tiêu
5.4. Giảm nguy cơ
Chương 6. Dự phòng tái nghiện
6.1. Liệu pháp dự phòng tái nghiện
6.2. Kỹ năng từ chối
6.3. Đối phó với cơn thèm nhớ
6.4. Quản lí căng thẳng
6.5. Quản lí thời gian
II Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
MỤC LỤC (tiếp)
Phần II: Các kĩ thuật nâng cao về tư vấn cá nhân điều trị nghiện ma túy
Chương 7. Quản lí tình trạng say/ phê và hành vi đối đầu
7.1. Quản lí sự nóng giận
7.2. Xử trí đối với những khách hàng hung hăng
7.3. Giải quyết mâu thuẫn
7.4. Làm việc với khách hàng đang phê/ say
Chương 8. Các nhóm khách hàng đặc biệt
8.1. Làm việc với gia đình để tăng cường hỗ trợ
8.2. Làm việc với thanh thiếu niên
8.3. Làm việc với phụ nữ
Chương 9. Giám sát hỗ trợ chuyên môn
9.1. Khung giám sát hỗ trợ chuyên môn
9.2. Nguyên tắc cơ bản khi giám sát hỗ trợ chuyên môn
9.3. Thảo luận trường hợp
9.4. Dự phòng và quản lý suy kiệt
Phần III: Phụ lục
Phụ lục I: Mẫu chương trình tập huấn
Phụ lục II: Mẫu phiếu đánh giá
Phụ lục III: Mẫu bài kiểm tra viết
Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
III LỜI CẢM ƠN
Giáo trình đào tạo tư vấn điều trị nghiện ma túy này là kết quả của sự nỗ lực hợp tác trong suốt ba năm qua và chúng tôi mong muốn được bày tỏ lòng biết ơn tới các đồng nghiệp đã góp sức giúp hoàn thành tài liệu. Chúng tôi đánh giá cao sự đóng góp của Tiến sĩ Myat Htoo Razak, nguyên cố vấn kĩ thuật cao cấp của Văn phòng FHI khu vực châu Á – Thái Bình Dương và ông Umesh Sama, nguyên là chuyên gia của Hệ thống Giảm tác hại châu Á trong việc chuẩn bị và nghiên cứu tài liệu cho các phiên bản trước của tài liệu này. Chúng tôi cũng xin cảm ơn các thành viên của Nhóm can thiệp đối với người tiêm chích ma túy và Nhóm Chiến lược thay đổi hành vi của Tổ chức FHI Việt Nam: Bác sĩ Phạm Huy Minh, Bùi Xuân Quỳnh, Lê Thị Ban, Đinh Thị Minh Thu, Nguyễn Thu Hạnh, Hoàng Thị Mơ, đã hỗ trợ và đóng góp ý kiến trong suốt quá trình phát triển tài liệu; và Thạc sĩ Vương Thị Hương Thu, Tiến sĩ Nguyễn Tố Như và BS. Hoàng Nam Thái đã giúp hoàn thiện tài liệu. Chúng tôi cũng trân trọng cảm ơn những ý kiến quí báu từ Tiến sĩ Stephen Jay Mills và Bác sĩ Rachel Burdon cho những bản thảo đầu tiên và Thạc sĩ Simon Baldwin với bản thảo cuối cùng. Chúng tôi bày tỏ sự cảm ơn đối với Chương trình Hỗ trợ Khẩn cấp của Tổng thống Hoa Kì cho phòng chống AIDS tại Việt Nam (PEPFAR), Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kì (USAID) và Tổ chức Pact Việt Nam đã hỗ trợ tài chính và kĩ thuật cho việc thực hiện và nhân rộng chương trình tư vấn điều trị nghiện ma túy, cũng như cho việc phát triển và hoàn thiện giáo trình đào tạo này. Chúng tôi đặc biệt cảm ơn Tiến sĩ Karl D. White, nguyên Cố vấn về Lạm dụng chất gây nghiện, SAMSHA; Bà Ellen Lynch, Quyền Giám đốc Chương trình Y tế công cộng, USAID; Tiến sĩ John Eyres, Cố vấn kĩ thuật cao cấp về Điều trị nghiện ma túy và dự phòng HIV, USAID; và Bà Nguyễn Thị Minh Hương, chuyên gia về HIV và điều trị nghiện ma túy, USAID.
Trong quá trình biên dịch và xuất bản không tránh khỏi sai sót, chúng tôi rất mong nhận được ý kiến đóng góp của bạn đọc. Các ý kiến của quý vị xin đề nghị gửi về:
Tổ chức Sức khỏe Gia đình Quốc tế (FHI/Vietnam).
Tầng 3, số 1 phố Bà Triệu, Quận Hoàn Kiếm, Hà Nội.
hoặc Email: fhi@fhi.org.vn
Xin chân thành cảm ơn.
IV Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
TÁC GIẢ
Tiến sĩ Robert Ali, Giám đốc Trung tâm Hợp tác nghiên cứu của WHO về Điều trị nghiện ma túy và rượu, Đại học Adelaide, Australia
Thạc sĩ Vương Thị Hương Thu, Quản lí chương trình, FHI Việt Nam
Tiến sĩ, Bác sĩ Nguyễn Tố Như, Quản lí chương trình, FHI Việt Nam
Thạc sĩ Phạm Thị Hương, nguyên Trưởng bộ phận Can thiệp trong các nhóm đối tượng có nguy cơ cao, Trung tâm Dự phòng và Kiểm soát bệnh tật Hoa Kì (CDC) tại Việt Nam
Tiến sĩ Kevin Mulvey, nguyên Cố vấn kĩ thuật cao cấp, FHI Việt Nam
Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Nam Thái, Cán bộ chương trình, FHI Việt Nam.
Hiệu đính: Thạc sĩ, Bác sĩ Hoàng Nam Thái
Chúng tôi cũng ghi nhận sự đóng góp của các thành viên trong Nhóm can thiệp cho người tiêm chích ma túy, FHI Việt Nam, các tư vấn viên tư vấn điều trị nghiện ma túy tại các địa phương, cũng như các học viên tham dự các khóa đào tạo từ năm 2006, trong việc hoàn thiện bộ tài liệu này.
CHƯƠNG 8 CáC nhóm khách hàng đặc biệt
Bài 8.1: Làm việc với gia đình để tăng cường hỗ trợ 3
Bài 8.2: Làm việc với thanh thiếu niên 43
Bài 8.3: Làm việc với phụ nữ 67
8.1 Làm việc với gia đình để tăng cường hỗ trợ
Bài 4 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Tổng Quan
| I. Giới thiệu | 2 phút |
| Giải thích rằng trong bài này bạn sẽ thảo luận với học viên về cách làm việc cụ thể với | |
| khách hàng và gia đình họ | |
| II. Thuyết trình | 55 phút |
| Sử dụng các bản chiếu để trình bày về những vấn đề và những mối quan tâm cần giải | |
| quyết khi làm việc với khách hàng và gia đình họ trong tư vấn điều trị nghiện ma túy. | |
| III. Đóng vai | 30 phút |
| IV. Kết luận | 3 phút |
| Nhắc lại các điểm mấu chốt của bài học và trả lời các câu hỏi của học viên (nếu có) |
Mục đích: Giúp học viên hiểu về các nguyên tắc cơ bản khi làm việc với khách hàng và gia đình họ trong tư vấn điều trị nghiện ma túy.
Thời gian: 90 phút
Mục tiêu:
Sau khi học xong bài học này, học viên có thể:
Hiểu được vai trò của gia đình trong quá trình phục hồi
Hiểu về ảnh hưởng của việc sử dụng ma túy đối với gia đình
Hiểu được gia đình có thể hỗ trợ cho người sử dụng ma túy đang trong quá trình phục hồi như thế nào
Hiểu về các hoạt động chính của một buổi họp hỗ trợ với gia đình.
Phương pháp:
Thuyết trình và thảo luận
Thảo luận nhóm nhỏ
Đóng vai
Dụng cụ trợ giảng:
Các bản chiếu PowerPoint
Máy chiếu và màn chiếu
Bảng lật và giấy khổ lớn
Bút dạ màu
Chương Viii – Bài 8.1 5
LÀM VIỆC VỚI GIA ĐÌNH ĐỂ TĂNG CƯỜNG HỖ TRỢ
Bản chiếu 1
Nói: Trong bài này, chúng ta sẽ thảo luận về vai trò của gia đình trong quá trình hồi phục và căng tường sự hỗ trợ của gia đình với người đang hồi phục sau cai nghiện. Chúng ta sẽ tập trung vào những thông tin và lời khuyên mà tư vấn viên có thể cung cấp cho khách hàng ngoài những hỗ trợ tâm lí xã hội. Trong bài học này, chúng ta sẽ không thảo luận cụ thể về liệu pháp gia đình, nội dung đó thuộc về một khóa tập huấn khác.
6 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 2
Hướng dẫn giảng dạy: Trình bày trực tiếp nội dung trên bản chiếu.
Sau khi kết thúc bài này, học viên sẽ:
Hiểu được vai trò của gia đình trong quá trình phục hồi
Hiểu được ảnh hường của nghiện ma túy đối với gia đình
Hiểu được gia đình có thể hỗ trợ cho những người sau cai đang phục hồi như thế nào
Hiểu được những nội dung chính của một cuộc họp hỗ trợ trong gia đình
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Chương Viii – Bài 8.1 7
Hướng dẫn giảng dạy: Chia học viên thành 3 nhóm nhỏ. Yêu cầu mỗi nhóm trả lời một trong 3 câu hỏi trên bản chiếu (đảm bảo mỗi nhóm chọn một câu hỏi khác nhau). Dành cho họ 15 phút để động não tìm ra câu trả lời cho câu hỏi của nhóm và cử một người đại diện nhóm trình bày kết quả (5 phút). Sử dụng thông tin dưới đây để bổ sung dựa trên kết quả thảo luận nhóm của học viên.
Thông tin tham khảo: Gia đình đóng vai trò trung tâm trong việc điều trị bất cứ vấn đề sức khỏe nào, kể cả nghiện ma túy. Can thiệp gia đình đã trở thành một chủ đề được quan tâm của nhiều phương pháp điều trị, nhưng thử thách chính vẫn là làm thế nào để mở rộng trọng tâm điều trị nghiện ma túy từ cá nhân sang gia đình.
Mặc dù các tư vấn viên điều trị nghiện ma túy không nên thực hành liệu pháp gia đình nếu họ không được đào tạo bài bản, họ vẫn có thể nắm bắt thông tin về liệu pháp gia đình nhằm thảo luận những nội dung đó với khách hàng và để biết khi nào thì nên chuyển gửi dịch vụ. Tư vấn viên điều trị nghiện ma túy cũng có thể học được cách lồng ghép các ý tưởng và kĩ thuật trong liệu pháp gia đình vào việc thực hiện tư vấn cá nhân, tư vấn nhóm hoặc nhóm gia đình.
Gia đình là gì?
Có rất nhiều định nghĩa khác nhau về gia đình. Tuy nhiên, hầu hết các các loại hình gia đình có thể phân loại theo các nhóm sau:
Gia đình truyền thống (bố, mẹ, con gái và con trai)
Gia đình chỉ có cha hoặc mẹ
Gia đình có con nuôi
Cấu trúc gia đình Việt Nam khác nhau như thế nào?
(Có những dạng cấu trúc gia đình nào?)
Việc sử dụng ma túy có ảnh hưởng như thế nào tới gia đình?
Tư vấn viên điều trị nghiện ma túy có thể làm việc theo cách hỗ trợ như thế nào với gia đình?
NHỮNG CÂU HỎI CHÍNH VỀ SỬ DỤNG MA TÚY VÀ GIA ĐÌNH
Bản chiếu 3
8 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 3 (tiếp)
Gia đình có ông bà sống cùng và chăm sóc các cháu.
Gia đình có bố/mẹ kế
Gia đình mở rộng: gồm có ông bà, cô dì, chú bác, anh em họ, và những người họ hàng khác
Gia đình tự chọn: sống cùng với nhau là do tự nguyện và không có liên quan về ruột thịt, hôn nhân, hay luật pháp (ví dụ: thanh thiếu niên chọn lựa sống cùng với những người bạn cùng trang lứa, cha mẹ đỡ đầu và những người không có quan hệ ruột thịt nhưng lại có gắn bó về tình cảm, các cặp đồng tính nam và nữ). Với mục đích tư vấn, gia đình có thể được định nghĩa là những mối quan hệ tình cảm gần gũi nhất của khách hàng. Tư vấn viên không thể tự quyết định gia đình của khách hàng gồm có những ai. Thay vào đó, tư vấn viên nên hỏi: “Ai là người quan trọng nhất đối với bạn?” Làm như vậy sẽ giúp khách hàng tự xác định cần có sự hỗ trợ của ai trong quá trình điều trị.
Gia đình ở Việt nam
Những phần mô tả về gia đình trên đây là cách mô tả khái quát và bao gồm những loại gia đình trên khắp thế giới. Loại gia đình truyền thống và mở rộng ở Việt Nam khá độc đáo. Thành viên của hai loại gia đình trên chính là những người mà các bạn sẽ gặp khi thực hiện tư vấn gia đình.
Ảnh hưởng của nghiện ma túy tới gia đình
Khi một thành viên trong gia đình sử dụng ma túy thì mức độ ảnh hưởng đối với gia đình sẽ rất khác nhau, tùy thuộc vào cấu trúc của gia đình.
Khách hàng sống một mình hoặc sống với bạn tình.
Hậu quả của việc nghiện ma túy đối với một người sống một mình hoặc sống với bạn tình thường liên quan đến kinh tế và tâm lí. Người sử dụng ma túy phải tiêu tốn nhiều tiền cho ma túy và bạn tình - người không sử dụng ma túy - thường coi mình là người cung cấp tiền cho họ. Những hậu quả về mặt tâm lí có thể là phủ nhận hoặc bảo vệ bạn tình sử dụng ma túy, giận dữ kéo dài, căng thẳng, lo lắng, tuyệt vọng, không quan tâm đến sức khỏe, xấu hổ, kì thị và xa lánh. Khách hàng sống với vợ/chồng (hoặc bạn tình) và con cái.
Cha mẹ sử dụng ma túy có thể có ảnh hưởng tới nhận thức, hành vi, tâm lí xã hội và tình cảm của con cái như sau:
Khả năng học hành kém
Có xu hướng sử dụng ma túy
Khó khăn trong giải quyết vấn đề, bao gồm tăng tỉ lệ ly hôn, bạo lực, và nhu cầu kiểm soát các mối quan hệ
Những vấn đề khác: như trầm cảm, lo lắng, và tự ti
Chương Viii – Bài 8.1 9
Bản chiếu 3 (tiếp)
Ngoài ra, trẻ em sinh ra từ mẹ là người sử dụng rượu khi mang thai có thể có nguy cơ mắc bệnh rối loạn phát triển bào thai do rượu.
Con của những người nghiện ma túy thường cảm thấy có tội và cảm thấy mình phải chịu trách nhiệm về tình trạng nghiện của bố mẹ. Những đứa trẻ lớn hơn có thể bị bắt phải gánh vác những trách nhiệm của người lớn, nhất là phải chăm sóc cho những đứa em.
Khách hàng là một thành viên trong một gia đình có bố mẹ tái hôn. Nhiều người sử dụng ma túy là thành viên trong một gia đình có bố mẹ tái hôn. Nghiện ma túy có thể làm cho mọi việc trở nên căng thẳng và gây trở ngại cho sự hòa hợp, ổn định cho gia đình. Nghiện ma túy trong trường hợp này có thể dẫn đến mâu thuẫn về quyền lực giữa cha mẹ, lạm dụng tình dục hoặc bạo lực và tự ti ở trẻ em. Nếu bố hay mẹ kế nghiện ma túy thì có thể làm cho mức độ quyền hạn của họ giảm đi, dẫn đến khó khăn trong việc thiết lập quan hệ tình cảm, làm ảnh hưởng đến khả năng của gia đình trong việc đối phó với các vấn đề khó khăn và nhạy cảm. Trẻ em có bố mẹ tái hôn thường sống dưới hai mái nhà mà có những giới hạn và vai trò dễ bị hiểu lầm, lẫn lộn. Nếu không trao đổi rõ ràng và không quan tâm đúng cách đến những yếu tố mâu thuẫn thì trẻ em có thể có nguy cơ có những vấn đề rắc rối về xã hội, tình cảm và hành vi.
Khách hàng lớn tuổi đã có con cái trưởng thành. Những người lớn tuổi thường sống cùng những người con đã trưởng thành hoặc được con cái chu cấp những khoản chi phí cần thiết cho cuộc sống. Cho dù những đứa con đã trưởng thành có sống chung một nhà với cha mẹ hay sống riêng, con cái vẫn phải gánh vác vai trò trách nhiệm chăm sóc cha mẹ mình. Sự đảo ngược vai trò này có thể gây căng thẳng, mệt mỏi và xấu hổ, chưa kể đến những biến chứng của nghiện ma túy.
Trong một số trường hợp, những đứa con đã trưởng thành có thể ngừng chu cấp tài chính cho bố mẹ bởi vì đó là cách gây áp lực duy nhất họ có đối với cha mẹ của họ. Một số con cái trưởng thành có thể hỗ trợ việc sử dụng ma túy. Trong một số trường hợp khác, con cái có thể cắt đứt mọi quan hệ với bố mẹ mình vì họ cho rằng phải chứng kiến sự suy sụp của bố mẹ là việc quá đau đớn đối với họ. Việc cắt đứt quan hệ chỉ làm cho cha mẹ bị cô lập và làm cho tình trạng nghiện của họ trở nên xấu đi.
10 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 4
Hướng dẫn giảng dạy: Sử dụng thông tin dưới đây để làm rõ các cấp độ tham gia của tư vấn viên với các thành viên gia đình khách hàng.
Thông tin tham khảo: Cán bộ điều trị nghiện ma túy chuyên nghiệp can thiệp vào gia đình ở các cấp độ khác nhau trong quá trình điều trị. Những cấp độ này sẽ khác nhau tùy theo mức độ cá nhân hóa mà can thiệp được thực hiện với mỗi gia đình, phạm vi chuyên môn về liệu pháp gia đình mà cán bộ điều trị nghiện ma túy được đào tạo và giám sát hỗ trợ, và mức độ lồng ghép của liệu pháp gia đình vào quá trình điều trị nghiện ma túy. Ở mỗi cấp độ khác nhau, can thiệp gia đình có một chức năng khác và đòi hỏi năng lực chuyên môn riêng. Sự chấp nhận của gia đình đối với vấn đề của gia đình họ và mức độ sẵn sàng thay đổi sẽ quyết định mức độ tham gia phù hợp của tư vấn viên với gia đình đó. Bài này sẽ tập trung vào các kĩ năng ở cấp độ từ 1 đến 3. Cấp độ 4 và 5 nằm ngoài phạm vi bài này.
Cấp độ 1 - Tư vấn viên không tham gia hoặc tham gia rất ít với gia đình
Tư vấn viên:
Chỉ liên lạc với gia đình khi có những lí do liên quan đến thực hành và luật pháp. Ngoài ra, không cung cấp bất cứ dịch vụ nào khác.
Coi cá nhân người nghiện là khách hàng duy nhất. Kể cả khi tư vấn viên cảm thấy rằng khách hàng không hoặc rất ít qua lại với gia đình.
Cấp độ 1 - Tư vấn viên không tham gia hoặc tham gia rất ít
Cấp độ 2 - Tư vấn viên cung cấp thông tin và cho lời khuyên
- Khuyên gia đình về cách đáp ứng các nhu cầu của khách hàng
- Với gia đình lớn, có nhiều nhu cầu, cần liên hệ qua 1 hoặc 2 thành viên quan trọng nhất
- Xác định được những vấn đề trục trặc lớn của gia đình có ảnh hưởng tới việc điều trị cai nghiện
- Giới thiệu gia đình đến với dịch vụ chuyên về liệu pháp gia đình
Cấp độ 3 - Tư vấn viên hỗ trợ tâm lý xã hội cho gia đình
- Đề cập và nhấn mạnh đến mối quan tâm và cảm giác của các thành viên về tình trạng của khách hàng và ảnh hưởng đối với gia đình
- Đánh giá ban đầu về mức độ quan hệ trong gia đình liên quan tới vấn đề của khách hàng
- Khuyến khích các thành viên trong gia đình đối phó với tình hình của gia đình họ
- Khéo léo lựa chọn phương pháp giáo dục về nghiện phù hợp những nhu cầu, lo lắng và cảm giác cụ thể của gia đình
- Xác định những trục trặc của gia đình và giới thiệu dịch vụ hỗ trợ phù hợp.
Cấp độ 4 - Tư vấn viên thực hiện đánh giá và can thiệp một cách có hệ thống
Cấp độ 5 - Liệu pháp gia đình
CẤP ĐỘ THAM GIA VỚI GIA ĐÌNH
Chương Viii – Bài 8.1 11
Cấp độ 2 - Tư vấn viên cung cấp thông tin và cho lời khuyên
Tư vấn viên:
Khuyên gia đình về cách đáp ứng các nhu cầu phục hồi của khách hàng
Trao đổi thông tin qua một hoặc hai thành viên quan trọng của gia đình
Xác định được những vấn đề trục trặc lớn của gia đình có ảnh hưởng tới việc điều trị nghiện
Giới thiệu gia đình đến với dịch vụ chuyên cung cấp liệu pháp gia đình
Cấp độ 3 - Tư vấn viên hỗ trợ tâm lí xã hội cho gia đình
Tư vấn viên:
Đặt các câu hỏi kích thích các thành viên trong gia đình nói về những điều họ lo ngại và cảm giác liên quan đến tình trạng của khách hàng và ảnh hưởng của nó đối với gia đình
Lắng nghe thấu cảm những lo ngại và cảm giác của các thành viên trong gia đình và nếu có thể, bình thường hóa các vấn đề đó.
Đánh giá ban đầu về mức độ quan hệ trong gia đình và mối liên quan tới vấn đề của khách hàng
Hỗ trợ các thành viên trong gia đình đối phó với tình trạng của họ.
Lựa chọn phương pháp giáo dục về nghiện ma túy phù hợp với những nhu cầu, lo ngại và cảm giác cụ thể của từng gia đình
Xác định những trục trặc của gia đình và giới thiệu dịch vụ hỗ trợ phù hợp.
Cấp độ 4 - Tư vấn viên thực hiện đánh giá và can thiệp một cách có hệ thống
Tư vấn viên:
Lôi kéo sự tham gia của các thành viên trong gia đình, kể cả những người còn lưỡng lự, vào một hay một loạt các cuộc họp gia đình
Tiến hành một buổi họp với một gia đình mà các thành viên hầu như không nói chuyện với nhau theo cách mà tất cả các thành viên đều có cơ hội nói lên suy nghĩ của mình
Đánh giá một cách hệ thống mức độ gắn kết của gia đình
Hỗ trợ các thành viên trong gia đình nhưng không dẫn đến tình trạng bè phái
Chỉnh khung lại định nghĩa của gia đình về vấn đề khó khăn của họ theo cách mà vấn đề có thể dễ giải quyết hơn
Giúp gia đình tạo ra các biện pháp đa dạng và, đa phương để giải quyết những khó khăn
Cấp độ 5 - Liệu pháp gia đình
Tư vấn viên:
Phỏng vấn những gia đình hoặc những thành viên trong gia đình khó gắn kết
Tạo ra và kiểm định những giả thuyết về những khó khăn của gia đình và những cách tương tác
Đẩy mâu thuẫn trong gia đình lên đến cao độ để phá vỡ sự bế tắc của gia đình
Đối phó với sự phản kháng mạnh mẽ của gia đình trước những yêu cầu thay đổi trên tinh thần xây dựng
Đàm phán về các mối quan hệ hợp tác với các chuyên viên trong các dịch vụ khác cũng có các can thiệp với gia đình
Các bạn thường sẽ chỉ tập trung vào cung cấp các dịch vụ ở cấp độ 2 hoặc 3. Cấp độ 4 và 5 đòi hỏi các kĩ năng nằm ngoài khóa tập huấn này. Nội dung còn lại của bài giảng này sẽ cùng thảo luận về các hoạt động và vai trò các bạn sẽ thực hiện khi hỗ trợ ở cấp độ 2 và 3.
Chương Viii – Bài 8.1 13
Bản chiếu 5
Hướng dẫn giảng dạy: Sử dụng thông tin dưới đây để hỗ trợ khi trình bày về sự khác nhau giữa liệu pháp gia đình và tư vấn điều trị nghiện ma túy.
Thông tin tham khảo: Liệu pháp gia đình là một tập hợp các phương pháp trị liệu nhằm đánh giá và can thiệp ở phạm vi gia đình. Gia đình là một hệ thống mà trong đó, mỗi bộ phận lại liên quan đến tất cả các bộ phận khác. Kết quả là bất kì sự thay đổi nào của mỗi thành phần trong hệ thống đều làm thay đổi tất cả các thành phần khác. Liệu pháp gia đình dựa trên quan điểm sử dụng sức mạnh của gia đình để tạo ra sự thay đổi trong một loạt các vấn đề khó khăn, bao gồm nghiện ma túy.
Lưu ý: Liệu pháp gia đình chỉ được thực hiện khi đảm bảo được sự an toàn cho tất cả các thành viên tham dự và sự tham gia của họ không gặp bất kì trở ngại nào về pháp luật.
Liệu pháp gia đình là gì?
- Tổng hợp các phương pháp trị liệu
- Đánh giá và can thiệp ở phạm vi gia đình
Sự khác nhau giữa tư vấn điều trị nghiện ma túy và liệu pháp gia đình là gì?
- Đơn vị điều trị là gia đình chứ KHÔNG phải là một khách hàng có vấn đề với ma túy
- Vấn đề và giải pháp khác nhau
LIỆU PHÁP GIA ĐÌNH KHÁC BIỆT VỚI TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN MA TÚY
14 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Nói: Có một số lợi ích và hạn chế của việc lồng ghép điều trị với hỗ trợ gia đình
Lợi ích đối với khách hàng
Tìm hiểu về nghiện ma túy thông qua mối quan hệ tương tác của cả gia đình có một số lợi ích:
Sự tham gia của gia đình trong điều trị nghiện ma túy làm tăng tỉ lệ tham gia điều trị, giảm tỉ lệ bỏ điều trị và kết quả điều trị dài hạn tốt hơn.
Khi các thành viên trong gia đình hiểu về cách họ có thể tham gia vào việc điều trị nghiện ma túy và sẵn sàng hỗ trợ nỗ lực phục hồi của khách hàng thì khả năng phục hồi thành công, lâu dài sẽ được cải thiện.
Khi gia đình tham gia vào điều trị, trọng tâm của điều trị có thể xoáy vào những vấn đề lớn của cả gia đình chứ không phải chỉ là vấn đề nghiện ma túy. Mô hình lồng ghép có thể giúp hạn chế ảnh hưởng của nghiện ma túy và sự tái xuất hiện nghiện ma túy trong nhiều thế hệ khác nhau.
Lợi ích đối với người cung cấp dịch vụ
Ngoài lợi ích đối với khách hàng và gia đình của họ, các mô hình lồng ghép còn có lợi cho nhân viên cung cấp dịch vụ điều trị. Những lợi ích thiết thực gồm có:
Tạo điều kiện thuận lợi cho tư vấn viên có thể tập trung vào những hoàn cảnh cụ thể của mỗi gia đình tham gia điều trị và vì vậy, có thể giảm nhẹ sự phản kháng
Giúp tư vấn viên xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp với các yếu tố cá nhân và gia đình
Lợi ích
- Khách hàng
• Gia đình có thể giúp xây dựng sức chịu đựng cho khách hàng
• Cũng có thể hỗ trợ quá trình điều trị
• Có cơ hội bắt đầu xây dựng lại các mối quan hệ
- Nhân viên y tế
• Giảm đối kháng
• Linh hoạt hơn
Hạn chế
- Không phải là thích hợp cho tất cả các gia đình
• Các thành viên trong gia đình có thể cũng có những vấn đề liên quan đến ma túy
• Khách hàng có thể bị gia đình lạm dụng
• Những vấn đề nghiêm trọng trong mối quan hệ gia đình
- Cần có thêm kĩ năng
- Thiếu tính cấu trúc phối hợp
ĐIỀU TRỊ LỒNG GHÉP VỚI HỖ TRỢ GIA ĐÌNH
Bản chiếu 6
Chương Viii – Bài 8.1 15
Bản chiếu 6 (tiếp)
Giúp tư vấn viên điều chỉnh các phương pháp điều trị cho phù hợp với phong cách và điểm mạnh của họ (các mô hình điều trị khác nhau có thể được sử dụng thậm chí trong cùng một dịch vụ để đáp ứng cả nhu cầu của khách hàng và tư vấn viên).
Từ những mô hình trị liệu truyền thống khác nhau, tư vấn viên cần phải sáng tạo trong các phương pháp điều trị của mình. Ví dụ như đối với các mô hình lồng ghép, tư vấn viên điều trị nghiện ma túy có thể làm việc với các thành viên trong gia đình và nhìn nhận được từng vấn đề rắc rối của họ ảnh hưởng đến gia đình như thế nào.
Mặc dù có những lợi ích và hiệu quả rõ rệt, những mô hình lồng ghép trong điều trị nghiện ma túy với gia đình cũng có một số hạn chế:
Không áp dụng được cho mọi gia đình
Các mô hình lồng ghép đòi hỏi phải có kiến thức sâu rộng nên cần được đào tạo bổ sung
Tư vấn viên cần hiểu cách chuyển từ mô hình tập trung vào cá nhân khách hàng sang một mô hình khác mang tính hệ thống (quan hệ hoặc hành vi) tập trung vào thay đổi sự tương tác trong gia đình
16 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 7
Nói: Bây giờ chúng ta sẽ thảo luận về việc chuẩn bị cho buổi họp đầu tiên, quá trình thực hiện và các giai đoạn mà bạn cần phải cùng thực hiện với khách hàng, cũng như những điều cần lưu ý khi làm việc với gia đình. Chúng ta sẽ kết thúc bài học này bằng một hoạt động đóng vai và các bạn sẽ có cơ hội thực hành xây dựng một kế hoạch hoàn chỉnh về điều trị với sự tham gia của gia đình.
NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH CUỘC HỌP GIA ĐÌNH
Chương Viii – Bài 8.1 17
Nói: Điều quan trọng là phải đảm bảo rằng khách hàng của bạn được chuẩn bị sẵn sàng về mặt tâm lí cho buổi tư vấn gia đình.
Nhiều khả năng khách hàng sẽ tự coi họ là khách hàng chính của bạn (chứ không phải gia đình họ) và bạn cũng phải ý thức được rằng họ cần có sự hỗ trợ và khích lệ của bạn để thấy rằng bạn luôn sẵn sàng giúp đỡ họ. Bạn cũng cần phải thể hiện với gia đình của khách hàng là bạn thực sự khách quan. Cần thực hiện một buổi tư vấn ban đầu để chuẩn bị tinh thần cho khách hàng.
Khẳng định lại với khách hàng rằng bạn sẽ không bao giờ tiết lộ tất cả những thông tin họ thảo luận với bạn cho gia đình của họ biết trừ khi khách hàng yêu cầu bạn làm như vậy (hoặc chính bản thân họ quyết định nói với gia đình). Tương tự như vậy, bạn cần phải giải thích cho gia đình khách hàng rằng bạn không thể tiết lộ thông tin của khách hàng mà bạn có được từ các buổi tư vấn cá nhân để họ đừng hy vọng rằng bạn sẽ nói khách hàng đang có vấn đề trục trặc gì.
Trong một số trường hợp, bạn sẽ phải lên tiếng nếu buổi họp quá căng thẳng và cứ xoáy vào khách hàng với chủ tâm xấu hoặc khách hàng của bạn không dám lên tiếng tranh luận lại với các thành viên trong gia đình. Bạn cần phải tìm cách để bênh vực khách hàng trong khi vẫn tôn trọng các ý kiến và quan điểm của các thành viên khác trong gia đình. Buổi làm việc tiếp theo bạn nên tóm tắt lại nội dung buổi họp gia đình trước. Đồng thời bạn cũng nên tìm hiểu xem đã có những thay đổi nào sau buổi họp đó. Đối với một vài trường hợp, những buổi họp này cũng có thể là nguyên nhân khiến cho khách hàng tái nghiện nên bạn phải hỗ trợ và bảo vệ cho khách hàng.
Cuối cùng, trong các cuộc họp gia đình, bạn nên xây dựng tình đồng minh với tất cả những người tham gia cuộc họp vì đây là một hoạt động mang tính liên tục nhưng không thường xuyên.
Đầu tiên, tư vấn cho khách hàng
Xác định vấn đề của khách hàng
Xác định những vấn đề liên quan đến gia đình:
- Liệu khách hàng có trục trặc gì với gia đình hay có khó khăn gì khi muốn tìm kiếm sự hỗ trợ của các thành viên trong gia đình không?
- Tìm hiểu những loại hình hỗ trợ khách hàng mong muốn từ gia đình?
- Xác định những mong đợi của khách hàng trong cuộc họp này
- Đề nghị khách hàng xác định họ muốn ai tham gia họp
Thảo luận với khách hàng về kế hoạch làm việc với gia đình của họ
TƯ VẤN KHÁCH HÀNG VÀ XÁC ĐỊNH VẤN ĐỀ
Bản chiếu 8
18 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 8 (tiếp)
Điều quan trọng nhất khi chuẩn bị cho buổi họp gia đình là bạn cần thực hiện các hoạt động sau:
1) Tư vấn cá nhân cho khách hàng
2) Xác định được vấn đề của khách hàng
3) Xác định được những vấn đề khác của gia đình (liệu khách hàng có gặp khó khăn khi đề nghị các thành viên trong gia đình giúp đỡ hay không.)
4) Thảo luận về kế hoạch của khách hàng trong khi làm việc với gia đình
Bạn cũng cần phải lưu ý đến những yếu tố thực tế của một buổi làm việc cùng với gia đình và khách hàng đó là xây dựng các quy tắc trong cuộc họp.
Chương Viii – Bài 8.1 19
Bản chiếu 9
Nói: Để chuẩn bị (nghĩa là trước khi thực hiện buổi họp) bạn cần phải chú ý tới những điều sau:
Xây dựng cấu trúc cuộc họp bằng việc lập chương trình cuộc họp
Xác định nội dung buổi họp dựa trên quá trình phân tích nhu cầu và mong đợi của khách hàng
Liên lạc với các thành viên gia đình khách hàng để có được sự nhất trí về kế hoạch của buổi họp gồm: người tham gia, địa điểm, thời gian và nội dung trao đổi.
Quyết định ai sẽ là người đầu mối cho cuộc họp
Xây dựng cấu trúc cuộc họp bằng việc lập chương trình họp
Xác định nội dung buổi họp dựa trên quá trình phân tích nhu cầu và mong đợi của khách hàng
Liên lạc với các thành viên gia đình khách hàng để có được sự nhất trí về kế hoạch của buổi họp: người tham gia, địa điểm, thời gian và nội dung.
Quyết định ai sẽ là người đầu mối cho cuộc họp
NỘI DUNG VÀ TIẾN TRÌNH CUỘC HỌP
20 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Nói: Khi bắt đầu buổi họp, bạn cần phải thảo luận về quy tắc của buổi họp. Những quy tắc này gồm có:
Tư vấn viên không thể tiết lộ các thông tin của khách hàng có được từ các buổi tư vấn cá nhân
Khách hàng và thành viên gia đình cần phải lắng nghe lẫn nhau và không được ngắt lời nhau
Các thành viên cần phải tập trung nói đến tương lai, không nhắc lại quá khứ
Ai gây mâu thuẫn trong cuộc họp sẽ phải ra ngoài
Mọi người phải tập trung hoàn thành những điểm tích cực
Khi phản hồi, phải theo cách sau: nói về những điều họ đã thực hiện tốt và sau đó góp ý để lần sau làm tốt hơn.
Ý thức được về quá khứ là rất quan trọng nhưng đừng tập trung vào quá khứ. Tập trung vào hiện tại, tương lai và những điều tốt đẹp chúng ta mong muốn sẽ tốt hơn rất nhiều.
Trước khi bắt đầu, giải thích như sau:
- Tư vấn không thể để lộ các thông tin có được từ các buổi tư vấn cá nhân với khách hàng mà không được sự đồng ý của họ
- Khách hàng và thành viên gia đình cần phải lắng nghe lẫn nhau và không được ngắt lời nhau
- Các thành viên cần phải tập trung nói đến tương lai, không nhắc lại quá khứ
- Ai gây mâu thuẫn trong cuộc họp sẽ phải ra ngoài
- Mọi người phải tập trung hoàn thành những điểm tích cực
- Khi phản hồi, phải theo cách sau: nói về những điều họ đã thực hiện tốt và sau đó góp ý để lần sau làm tốt hơn.
KHÔNG KHƠI GỢI LẠI QUÁ KHỨ
QUY TẮC CỦA BUỔI HỌP
Bản chiếu 10
Chương Viii – Bài 8.1 21
Nói: Sau khi chuẩn bị cho một buổi họp gia đình chính thức, bạn vẫn cần phải nhắc lại cho cả hai về nội dung của buổi họp.
Những lời trao đổi đầu tiên có ý nghĩa rất quan trọng. Nếu bạn không chiếm được sự hỗ trợ của gia đình thì có khả năng sẽ gây hại cho khách hàng nhiều hơn là giúp đỡ họ. Bạn phải đảm bảo mục tiêu của cuộc họp được mọi người hiểu rõ. Bạn phải giữ vai trò chủ đạo, hướng đến mục tiêu và điều hành cuộc họp với thái độ tôn trọng nhưng cũng phải cứng rắn nếu tình hình trở nên không thể kiểm soát được.
Bạn cần thực hiện các bước sau:
Xây dựng các chiến lược giao tiếp hiệu quả: Cả bạn và gia đình cần phải biết lắng nghe tích cực. Bạn phải tóm tắt những điều bạn đã nghe được trước khi bạn đưa ra ý kiến hoặc suy nghĩ của bạn. Một điều quan trọng là các thành viên trong gia đình cũng phải làm như vậy khi thảo luận với khách hàng để khách hàng biết rằng gia đình đã lắng nghe những lo ngại của họ.
Bạn và gia đình phải hỗ trợ và khen ngợi những hành vi an toàn của khách hàng như: không sử dụng ma túy, sử dụng thích hợp các kĩ năng đối phó, đàm phán và duy trì lòng quyết tâm của khách hàng.
Bạn và gia đình phải đề ra giới hạn và làm rõ những hậu quả của việc vi phạm các giới hạn. Làm được như vậy, gia đình có thể làm rõ với khách hàng về những mong đợi của họ cũng như những hậu quả có thể xảy ra nếu khách hàng không đáp ứng được những mong đợi này.
Bạn phải bảo đảm rằng khách hàng của bạn cần phải có các kĩ năng thích hợp để đối phó với cơn thèm nhớ và có đủ sự hỗ trợ để dự phòng tái nghiện. Vậy thì các mục tiêu mà bạn, khách hàng và gia đình cần phải đề ra cho các cuộc họp này là gì?
MỤC TIÊU
Bản chiếu 11
22 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 12
Hướng dẫn giảng dạy: Sử dụng thông tin dưới đây để trình bày về các mục tiêu của một buổi tư vấn gia đình
Thông tin tham khảo: Với vai trò là một tư vấn viên, bạn cần phải ý thức được rằng việc tiến hành họp gia đình một quá trình, cũng giống như quá trình phục hồi của khách hàng. Bạn cần phải chuẩn bị tinh thần cho khách hàng trong một buổi tư vấn trước khi tiến hành họp gia đình và hỏi khách hàng về những điều họ đang còn băn khoăn lo lắng và họ mong muốn đạt được điều gì trong buổi họp gia đình này. Tùy thuộc vào việc đánh giá của bạn, những điều khách hàng mong muốn có thể sẽ được chọn là chủ đề đầu tiên được bàn đến trong cuộc họp.
Lưu ý: Bạn chỉ nên chú trọng vào một số chủ đề trong mỗi buổi họp. Không nên thảo luận về quá nhiều chủ đề trong một buổi họp với gia đình. Các chủ đề có thể được chia ra để thảo luận trong một vài buổi họp. Mục tiêu cụ thể có thể là:
Ghi nhận những khó khăn gia đình đã phải trải qua: Giúp mọi người nhận ra rằng tất cả đều bị ảnh hưởng bởi việc sử dụng ma túy. Giành thời gian để mọi người có thể cảm nhận được những cảm xúc đó nhưng không nên để cho các thành viên trong gia đình nhân cơ hội đó lên án, khách hàng. Tạo cơ hội để họ có thể nói về những điểm tốt của gia đình, không nói về những điểm còn thất vọng. CÁC THÀNH VIÊN TRONG GIA ĐÌNH CÓ CỞI MỞ TRAO ĐỔI THÔNG TIN HAY KHÔNG TÙY THUỘC VÀO MỐI QUAN HỆ BẠN ĐÃ GÂY DỰNG VỚI HỌ. Không nên mong đợi quá nhiều trong những buổi họp đầu tiên.
Giáo dục gia đình về quá trình thay đổi: Một gia đình có một thành viên nghiện ma tuý không có nghĩa là gia đình đó hiểu được rằng nghiện là một rối loạn và thành viên đó cần sự giúp đỡ. Họ không chỉ cần được giáo dục những kiến thức cơ bản về nghiện, mà còn cần phải hiểu ý nghĩa của từ người giúp đỡ là như thế nào, hoặc một rối loạn tái diễn mạn tính nghĩa là gì.
Ghi nhận những khó khăn gia đình đã phải trải qua
Giáo dục gia đình về nghiện và quá trình thay đổi
Giáo dục gia đình về thèm nhớ, vấp và tái nghiện
Xây dựng lại niềm tin giữa khách hàng và gia đình
Xây dựng các chiến lược giao tiếp hiệu quả
Hỗ trợ và khen ngợi những hành vi an toàn
Đề ra giới hạn và hậu quả
Dành thời gian cho nhau
MỤC TIÊU
Chương Viii – Bài 8.1 23
Xây dựng lại niềm tin giữa khách hàng và gia đình: Một nhiệm vụ chủ đạo trong phục hồi gia đình là xây dựng lại lòng tin giữa khách hàng và gia đình của họ. Ban đầu gia đình sẽ rất lo lắng, không biết khách hàng sẽ cư xử như thế nào. Liệu họ có ăn cắp hay không, họ sẽ chăm chỉ hay là lười biếng, có đáng tin cậy không. Đây là quá trình diễn ra trong thời gian dài và bạn khó có thể gây dựng được lòng tin giữa các thành viên gia đình chỉ sau một buổi họp.
Xây dựng các chiến lược giao tiếp hiệu quả: Vận dụng nguyên tắc phỏng vấn tạo động lực và phản hồi hiệu quả.
Hỗ trợ và khen ngợi những hành vi an toàn: Thành công nối tiếp thành công.
Đề ra giới hạn và hậu quả: Làm thế nào gia đình có thể thực hiện việc này một cách an toàn và hiệu quả?
Giáo dục cho gia đình về cơn thèm nhớ ma túy, trượt và ngã (tái nghiện): Có thể họ không hiểu gì về những điều này.
Dành thời gian cho nhau: Khuyến khích gia đình dành thời gian cùng nhau và bắt đầu lại quá trình tìm hiểu về nhau.
Bản chiếu 12 (tiếp)
24 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 13
NỘI DUNG CHÍNH CỦA BUỔI HỌP VỚI GIA ĐÌNH
Nói: Bây giờ chúng ta sẽ cùng thảo luận về những bước quan trọng cần tiến hành khi tổ chức buổi họp với gia đình khách hàng.
Chương Viii – Bài 8.1 25
Nói: Việc quan trọng là bạn cần phải dành thời gian khi bắt đầu cuộc họp đầu tiên để làm quen với các thành viên gia đình. Làm rõ một số các nguyên tắc về cách giao tiếp với nhau. Bạn sẽ hiểu từng thành viên trong gia đình thông qua cách họ tham gia vào buổi họp.
Trong buổi họp, bạn cũng sẽ thấy các thành viên trong gia đình tương tác với nhau như thế nào. Ghi nhớ:
Các thành viên trong gia đình có thể đang ở các giai đoạn ứng phó khác nhau
Dành thời gian để tìm hiểu về mức độ hiểu biết của gia đình về nghiện ma túy
Ghi nhận và làm rõ những nỗ lực của gia đình trong việc tìm ra các giải pháp cho những khó khăn họ gặp phải: đây là cơ hội để họ nói lên những mối quan tâm và nhu cầu của mình.
Sử dụng kĩ năng lắng nghe có phản hồi (ví dụ: lắng nghe và phản hồi lại những điều bạn đã nghe thấy).
Vào thời điểm thích hợp, khẳng định với gia đình rằng họ đã tham dự cuộc họp theo đúng tinh thần mong đợi. Nhớ để ý xem họ có thể hỗ trợ cho khách hàng như thế nào
Bạn không nhất thiết phải đưa ra giải pháp cho mọi vấn đề, vì áp đặt một giải pháp cứng nhắc có thể không hiệu quả mọi gia đình.
Cuối buổi họp, gửi đến các thành viên gia đình tài liệu tự hỗ trợ liên quan đến lạm dụng chất gây nghiện hoặc các chủ đề được đề cập đến trong cuộc họp.
Trong buổi họp đầu tiên:
Thống nhất nguyên tắc giao tiếp cơ bản
- Tầm quan trọng của quy định lần lượt từng người nói một
- Sử dụng năng giao tiếp hiệu quả, bao gồm sử dụng đại từ "Tôi", đề nghị tích cực và cụ thể, lắng nghe tích cực và công nhận ý kiến của người khác.
Làm quen và hiểu về từng thành viên
- Cơ hội tìm ra cách hỗ trợ khách hàng
- Không đổ lỗi cho gia đình
Liên tục thông tin cho mọi người về những gì đang diễn ra Dành cơ hội để tất cả thành viên nói lên những lo lắng và nhu cầu của họ trong tương lai
Không áp đặt những biện pháp cứng nhắc mà chúng có thể không phù hợp với mọi gia đình
NGUYÊN TẮC CỦA BUỔI HỌP ĐẦU TIÊN
Bản chiếu 14
26 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 15
Nói: Một chủ đề các thành viên gia đình thường hay quan tâm nhất là khi nào thì thành viên trong gia đình họ (khách hàng) sẽ được chữa khỏi bệnh. Bạn cần phải nói rõ với họ về bản chất của nghiện, rằng nghiện là một rối loạn tái diễn mạn tính. Bạn nên luôn luôn dành thời gian cho các thành viên trong gia đình đặt các câu hỏi với bạn hoặc với khách hàng về kế hoạch và tiến triển điều trị.
Bạn cũng cần chuẩn bị để thảo luận về bản chất của sự thay đổi hành vi. Các gia đình phải hiểu rằng thay đổi phải mất nhiều thời gian và diễn ra chậm. Bạn cũng có thể đưa gia đình tham gia vào việc xác lập mong đợi và mục tiêu điều trị của khách hàng và lập kế hoạch thời gian thực tiễn để đạt được mục tiêu, để đảm bảo họ hiểu về quá trình phục hồi. Cả gia đình và khách hàng đều cần hiểu về khái niệm tái nghiện và các biện pháp gia đình có thể giúp khách hàng dự phòng tái nghiện.
Cần chuẩn bị để làm giảm nhẹ những mâu thuẫn và tìm ra sự đồng thuận hoặc thoả hiệp giữa gia đình và khách hàng. Sử dụng kĩ năng lắng nghe có phản hồi và tóm tắt để có thể tập trung vào những điểm mọi người cùng quan tâm và đảm bảo rằng tất cả đều đi theo một hướng.
Tập trung vào những chủ đề chính
- Vai trò của gia đình
- Thời gian hồi phục
- Bản chất của thay đổi hành vi
- Nguy cơ tái nghiện và cách dự phòng
- Lập kế hoạch chuẩn bị và ứng phó với sự tụt lùi
Chỉnh khung để giảm nhẹ mâu thuẫn
- Tìm kiếm sự đồng thuận hoặc thỏa hiệp trong quá trình diễn ra cuộc họp
- Sử dụng kĩ năng lắng nghe có phản hồi và tóm tắt
- Nhấn mạnh những điểm các bên đều quan tâm
NÓI VỀ SỰ THAY ĐỔI
Chương Viii – Bài 8.1 27
Nói: Khách hàng thông thường đã có tiền sử sử dụng ma túy lâu dài. Họ có thể đã phá vỡ các mối quan hệ gia đình. Vị trí của khách hàng trong gia đình (chồng, vợ, anh cả, chị cả hay em út) cũng bị ảnh hưởng nhất định. Bạn có thể phải giải quyết cả một quá trình những mâu thuẫn xích mích mà những mâu thuẫn này lại không được giải quyết tốt từ trước. Một trong những thách thức là bạn cần phải dành thời gian để giúp khách hàng và gia đình họ xây dựng lại niềm tin.
Bạn có thể làm việc này theo nhiều cách. Có thể áp dụng cách thảo luận tự do, kể chuyện hay minh họa. Bạn cần tính đến tình huống gia đình né tránh mâu thuẫn, đặc biệt là trong cuộc họp đầu tiên. Bạn có thể cần phải rất sáng tạo khi đề cập đến mâu thuẫn và giải quyết mâu thuẫn. Bản chiếu này bao gồm một số ý chính có thể giúp bạn đề cập đến vấn đề mâu thuẫn và niềm tin.
Mời từng người nói về những lo ngại tiềm ẩn của họ
Phản ánh những lo ngại vì lợi ích chung (như bảo vệ con cái)
Tìm kiếm sự ghi nhận về những thay đổi đã đạt được
Cố gắng cân bằng giữa các câu hỏi tập trung vào vấn đề với các câu hỏi tập trung vào giải pháp
Tạo dựng lại niềm tin: rất quan trọng nếu khách hàng đã từng lừa dối hoặc trộm cắp
Mời lần lượt từng người nói ra những điều họ lo ngại Phản ánh những lo ngại vì lợi ích chung (VD: bảo vệ con cái)
Tìm kiếm sự thừa nhận về những thay đổi đã đạt được
Cố gắng cân bằng giữa các câu hỏi tập trung vào vấn đề với các câu hỏi tập trung vào giải pháp
TẠO DỰNG LẠI NIỀM TIN VÀ GIẢI QUYẾT MÂU THUẪN
Bản chiếu 16
28 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 17
Nói: Yếu tố thúc đẩy tới tái sử dụng ma túy hoặc tái nghiện ở người sau cai bao gồm những hoàn cảnh, sự kiện hoặc vấn đề. Đổ lỗi cũng có thể đóng vai trò là yếu tố thúc đẩy. Sơ đồ này cho thấy việc đổ lỗi làm tăng nguy cơ tái nghiện như thế nào. Trong ví dụ này, bố mẹ chỉ muốn bảo vệ con cái và tin rằng họ cần phải nhắc nhở con cái họ liên tục để tránh làm một việc gì đó (ví dụ như đi chơi với bạn cũ đang sử dụng ma túy). Với bố mẹ, họ chỉ cố gắng hỗ trợ con cái. Tuy nhiên, trong ví dụ này, cách họ quan tâm lại tập trung về những sai sót trước kia chứ không phải là tập trung vào việc tránh các nguy cơ hiện tại. Khách hàng của chúng ta lại nhìn sự việc theo một cách khác: “Bố mẹ không tin tưởng gì mình cả“. Việc đổ lỗi này có thể làm cho khách hàng tự ti và chán nản. Vì vậy, thay vì hỗ trợ cho khách hàng, lời nhắc nhở của bố mẹ lại đặt khách hàng vào tình huống nguy cơ hơn.
Vậy gia đình có thể làm gì để hỗ trợ khách hàng đang hồi phục khi họ lo lắng về nguy cơ?
Cha mẹ nhận biết được tình huống nguy cơ cao và nghĩ rằng: “Nó cần mình nhắc nhở về những nguy cơ này”
Người con tham gia vào tình huống nguy cơ hoặc tái sử dụng 1 lần
Bố mẹ nêu ra những lần mất lòng tin trước đây
Người con nghĩ rằng:
“Bố/mẹ sẽ chẳng bao giờ tin tưởng mình cả. Và vì thế mình cũng chẳng việc gì phải cố gắng”
CHU TRÌNH CỦA SỰ ĐỔ LỖI
Chương Viii – Bài 8.1 29
Nói: Không có một phương pháp cụ thể nào để hỗ trợ và khen ngợi hành vi an toàn cũng như tạo niềm tin. Bạn phải sử dụng cả các buổi tư vấn cá nhân và tư vấn gia đình để tìm ra cách tốt nhất.
Làm thế nào có thể đạt được điều này trong buổi họp với gia đình?
Hỗ trợ khách hàng và gia đình xây dựng các chiến lược hỗ trợ và khen ngợi khi khách hàng tham gia vào các “tình huống an toàn”.
1) Bắt đầu bằng cách mời mọi người đóng góp ý kiến
2) Lập hai danh sách:
- Danh sách các “tình huống an toàn”
- Danh sách các “tình huống nguy cơ”
3) Cân bằng giữa việc bảo vệ khách hàng tránh những tình huống nguy cơ với bảo đảm sự tự do và tinh thần trách nhiệm cho họ
4) Thảo luận với các thành viên những hành vi nào của khách hàng có thể giúp phục hồi cho khách hàng và hành vi nào có thể gây nguy cơ cho họ.
Xây dựng các chiến lược hỗ trợ thực tiễn
Bắt đầu bằng cách mời mọi người đóng góp ý kiến
Lập hai danh sách:
- Danh sách các “tình huống an toàn”
- Danh sách các “tình huống nguy cơ”
Giữ cân bằng giữa việc bảo vệ khách hàng trước những tình huống nguy cơ và bảo đảm sự tự do và tinh thần trách nhiệm
HỖ TRỢ VÀ KHEN NGỢI HÀNH VI AN TOÀN (1)
Bản chiếu 18
30 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 19
Nói: Phải đảm bảo rằng kế hoạch sẽ:
Khuyến khích khách hàng tham gia vào các tình huống an toàn
Giảm tham gia vào các tình huống nguy cơ
Bạn cũng cần phải thực hiện việc:
Kiểm tra tiến độ
Điều chỉnh kế hoạch dựa trên tiến bộ của gia đình qua các cuộc họp gia đình
Áp dụng phương pháp giải quyết vấn đề
Lưu ý: Đôi khi người sau cai tự đặt họ vào tình huống nguy cơ mà gia đình họ không nhận thức được
Một phương pháp khác để xây dựng lại lòng tin là cùng trao đổi để xác định các tình huống “an toàn” và “nguy cơ”. Đặt các câu hỏi mở để xác định tình huống nguy cơ và tình huống an toàn. Sau đó mời từng người một suy nghĩ về danh sách những tình huống nguy cơ và tình huống an toàn theo quan điểm của những thành viên khác. Hỏi khách hàng:
“Nếu bạn rơi vào tình huống này, bạn nghĩ rằng cha mẹ bạn sẽ lo lắng về điều gì? Hỏi các thành viên gia đình:
“Gia đình mình nghĩ rằng thành viên của gia đình (con trai/con gái/anh trai/chị gái/chồng/vợ) đang tìm kiếm gì trong tình huống này?
Giúp gia đình xây dựng một kế hoạch và các chiến lược:
- Khuyến khích sự tham gia vào các tình huống an toàn
- Giảm khả năng tham gia vào các tình huống nguy cơ
Kiểm tra tiến độ
Điều chỉnh
- Sử dụng phương pháp giải quyết vấn đề
HỖ TRỢ VÀ KHEN NGỢI HÀNH VI AN TOÀN (2)
Chương Viii – Bài 8.1 31
Bản chiếu 19 (tiếp)
Các phương pháp này thường khó khăn vì mỗi tình huống của mỗi gia đình khác nhau và bạn không thể dự đoán được những câu hỏi này sẽ dẫn đến điều gì. Bạn cần phải đánh giá tình hình và thay đổi chiến lược phù hợp. Các chiến lược này phải luôn hiệu quả với mọi gia đình.
32 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 20
Nói: Có nhiều trường hợp cần phải đề ra các giới hạn và những hậu quả nếu vi phạm những giới hạn đó đối với khách hàng và gia đình họ. Điều quan trọng là gia đình phải đặt ra giới hạn rõ ràng (ví dụ như phải có mặt ở nhà lúc 10 giờ). Những hình phạt do vi phạm giới hạn phải được sự đồng ý của khách hàng. Việc áp dụng những hình phạt này phải được thực hiện nhất quán nhưng không nên quá hà khắc. Như vậy, bạn đã yêu cầu khách hàng phải tự chịu trách nhiệm về việc làm của họ.
Hậu quả của việc đi quá giới hạn cần phải:
- Được nêu ra một cách rõ ràng và áp dụng một cách nhất quán
- Phù hợp với giai đoạn phát triển
- Chấp nhận được đối với những người trẻ tuổi
Sẽ không có tác dụng nếu không có sự đồng ý của khách hàng
Không nên quá hà khắc
ĐỀ RA GIỚI HẠN VÀ XÁC ĐỊNH HẬU QUẢ
Chương Viii – Bài 8.1 33
Bản chiếu 21
Nói: Một lĩnh vực cần tập trung nhưng thường bị sao nhãng là làm thế nào để thắt chặt các mối quan hệ trong gia đình. Một phương pháp mà bạn nên khuyến khích gia đình là dành thời gian cùng nhau làm việc gì đó có mục đích và tập trung.
Việc sử dụng ma túy thường gây ảnh hưởng tiêu cực đến mối quan hệ tình cảm với gia đình và những người bạn không sử dụng ma túy. Khách hàng cần phải học cách xây dựng lại những mối quan hệ tình cảm này và cần phải cảm thấy tự tin thoải mái khi cùng tham gia sinh hoạt với các thành viên gia đình và những người bạn không sử dụng ma túy. Bạn có thể yêu cầu cả khách hàng và các thành viên trong gia đình lần lượt trao đổi về cách làm thế nào họ có thể củng cố mối quan hệ thông qua việc dành thêm nhiều thời gian cùng nhau và cải thiện cách giao tiếp.
Bạn có thể hỏi họ về lần cuối cùng họ có khoảng thời gian thư giãn cùng nhau là khi nào. Họ đã làm gì trong lần đó?
Chia sẻ các hoạt động khen ngợi
- Khách hàng thích làm gì cùng gia đình?
Khuyến khích gia đình tìm hiểu các hoạt động củng cố mối quan hệ bằng cách:
- Dành thời gian bên nhau
- Cải thiện giao tiếp trong gia đình
DÀNH THỜI GIAN CHO NHAU
34 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 22
Nói: Khách hàng và gia đình họ có thể tham gia theo dõi và xử trí với các tình huống nguy cơ cao. Điều quan trọng là khách hàng cần phải cảm thấy thoải mái khi thổ lộ về những yếu tố cám dỗ và sự thèm nhớ ma túy. Gia đình cần biết về sự khác biệt giữa vấp, trượt và ngã (tái nghiện). Lí tưởng nhất là khách hàng phải thực lòng muốn chia sẻ với gia đình về những khó khăn, rắc rối liên quan đến quá trình phục hồi của họ.
Gia đình có thể có khả năng xác định được những dấu hiệu cảnh báo sớm và những hành vi liên quan đến tái nghiện. Gia đình cũng cần biết rằng nghiện là một rối loạn mạn tính tái diễn và tái nghiện là một phần của quá trình phục hồi. Điều quan trọng là khách hàng phải nhận được sự hỗ trợ từ cả bạn và gia đình để quay trở về tình trạng không dùng ma túy nếu có vấp (sử dụng lại 1 lần). Một điểm quan trọng nữa là khách hàng và gia đình cần hiểu rằng cảm giác thất vọng khi có tái sử dụng ma túy là tự nhiên nhưng nó không giúp ích gì trong giải quyết tình huống này. Gia đình và khách hàng cần tập trung vào việc giúp khách hàng kiểm soát bản thân và không sử dụng ma túy.
Việc điều trị bắt buộc trong trung tâm 06 của nhà nước đối với những ai tái nghiện càng làm cho tình hình ở Việt Nam trở nên phức tạp. Bạn sẽ cần phải lường trước được khả năng khách hàng phải vào hoặc phải quay lại trung tâm 06, và cân nhắc điều này trong khi xây dựng kế hoạch theo dõi với khách hàng và gia đình.
Cách theo dõi tái sử dụng và tái nghiện:
- Tự thú nhận
- Xác định và ứng phó với những dấu hiệu cảnh báo sớm
- Xác định những hành vi và những tâm trạng có thể là những dấu hiệu cảnh báo sớm
- Kiểm tra ngẫu nhiên
Coi đây như biện pháp nhằm hỗ trợ chứ không phải để trừng phạt
Khó có thể yêu cầu gia đình phản ứng với việc tái sử dụng và tái nghiện mà không gây mâu thuẫn
- Giải thích rằng nếu có cảm thấy thất vọng khi khách hàng tái sử dụng thì cũng là chuyện bình thường.
THEO DÕI TÌNH HUỐNG NGUY CƠ CAO
Chương Viii – Bài 8.1 35
Bản chiếu 23
Nói: Giống như lúc đặt ra mục đích và mục tiêu khi bắt đầu buổi họp, khi kết thúc, bạn cần phải củng cố lại những điểm này và bổ sung thêm những điểm mới. Không nên vội vàng kết thúc buổi họp.
Ít nhất, bạn cần thực hiện các phần việc sau:
Tóm tắt những điểm tích cực hoặc kết quả của buổi họp
Tập trung vào những lĩnh vực bạn mong muốn nhìn thấy sự thay đổi trong các cuộc họp tiếp theo
Tóm tắt những hoạt động hoặc bài tập tại nhà mà khách hàng và gia đình cần phải thực hiện trước khi diễn ra buổi họp tiếp theo
Nhớ là trong suốt quá trình thảo luận với khách hàng, không nên coi cá nhân khách hàng là vấn đề rắc rối. Bạn cần phải định hướng sao cho mọi người hiểu vấn đề ở đây là việc lạm dụng ma túy và nó ảnh hưởng tới tất cả mọi người, chứ không phải là chỉ đối với khách hàng.
Tóm tắt những điểm tích cực và kết quả của buổi họp
Tập trung vào những thay đổi bạn mong đợi trong các buổi họp tiếp theo
Tóm tắt các hoạt động và/hoặc bài tập ở nhà mà khách hàng/thành viên gia đình sẽ thực hiện trước khi diễn ra buổi họp tiếp theo (nếu có)
NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý TRƯỚC KHI KẾT THÚC MỘT BUỔI HỌP
Năm vai: tư vấn viên, khách hàng, mẹ, anh trai và chú.
Thời gian: 20 phút đóng vai, 20 phút thảo luận nhóm
Mục tiêu:
- Thảo luận về những vấn đề hiện tại của khách hàng, thống nhất về kế hoạch có thể giúp khách hàng tránh xa heroin với sự hỗ trợ mạnh mẽ của các thành viên trong gia đình
- Cung cấp cho các thành viên trong gia đình những thông tin về các giai đoạn thay đổi hành vi; sự khác nhau giữa vấp, trượt và ngã (tái nghiện) và cách có thể giúp đỡ khách hàng
Kết quả: Một kế hoạch cụ thể được mọi người đồng ý
ĐÓNG VAI TƯ VẤN GIA ĐÌNH
Hướng dẫn giảng dạy: Đề nghị 5 người tình nguyện tham gia phần đóng vai này trước lớp.
Phân công các vai sau: mẹ, anh, chú, khách hàng, tư vấn viên
Sử dụng thông tin trên bản chiếu, nhắc lại mục tiêu của bài tập đóng vai với các thành viên và khuyến khích học viên nhập vai và thoải mái sáng tạo để có nhiều sự hứng thú trong phần sắm vai này.
Bạn có thể phải phát cho người đóng vai là tư vấn viên một khung kế hoạch điều trị cho khách hàng để tư vấn viên hoàn thành khung kế hoạch đó với gia đình. Một ví dụ là:
Tên của khách hàng
Tiền sử của khách hàng
Những thành viên gia đình hiện có mặt
Sự quan tâm lo lắng của mỗi thành viên là gì?
- Mẹ
- Anh trai
- Chú
- Khách hàng
Khách hàng và gia đình đã thảo luận và đi đến thống nhất về những quyết định gì?
- Những lĩnh vực nào cần giải quyết?
- Những lĩnh vực đó sẽ được giải quyết như thế nào?
- Những việc cần thực hiện?
Chương Viii – Bài 8.1 37
Bản chiếu 24 (tiếp)
Các bước tiếp theo trong kế hoạch/phương pháp tiếp cận là gì?
Ai chịu trách nhiệm bước nào?
Đọc thông tin trong những bản chiếu tiếp theo để giúp cả nhóm hiểu rõ kịch bản đóng vai và yêu cầu nhóm bắt đầu đóng vai theo nội dung kịch bản (20 phút).
38 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 25
Hướng dẫn giảng dạy: Đọc chậm rãi những thông tin trên bản chiếu để học viên nghe rõ các chi tiết kịch bản. Sau đó chuyển sang bản chiếu tiếp theo.
Thông tin cá nhân:
Minh Tuấn, 18 tuổi, học sinh lớp 12, chưa lập gia đình, sống với mẹ và anh trai. Bố đã mất. Gia đình nghèo. Mẹ bán hàng nước trên vỉa hè, anh trai làm việc ngoài kiếm sống nuôi cả nhà.
Tiền sử sử dụng ma túy:
Bắt đầu hút heroin năm 16 tuổi, chuyển sang tiêm chích sau đó 1 năm. Chưa bao giờ dùng chung BKT. Chích 3 liều/ngày (150.000đ/ngày) trước khi tham gia điều trị. Chưa biết tình trạng nhiễm HIV. Hiện đã cai được 2 tháng do gia đình ép phải cai và tự cai ở nhà.
KỊCH BẢN ĐÓNG VAI
Chương Viii – Bài 8.1 39
Bản chiếu 26
Hướng dẫn giảng dạy: Đọc chậm rãi những thông tin trên bản chiếu để học viên nghe rõ các chi tiết kịch bản. Sau đó chuyển sang bản chiếu tiếp theo.
Quan hệ với gia đình:
- Mẹ: chăm sóc Tuấn nhiều nhất và không cho Tuấn đi chơi với bạn bè.
- Anh trai: cũng chăm lo cho Tuấn nhưng thường mắng nhiếc và quát tháo Tuấn vì nghĩ rằng làm như vậy sẽ khiến Tuấn thay đổi. Anh trai là trụ cột của gia đình. Anh trai nghĩ rằng: “Nó (Tuấn) không biết việc kiếm sống là khó khăn như thế nào. Chúng tôi phải nghiêm khắc với việc sử dụng ma túy của nó. Phải cho nó vào trung tâm 06 để nó cai nghiện vì chúng tôi chịu đựng thế là đủ lắm rồi. Bố tôi mất cũng là tại nó thôi.”
- Chú: Có ảnh hưởng nhiều đối với gia đình Tuấn, đặc biệt là đối với anh trai. Ông đã giúp đỡ và hỗ trợ gia đình rất nhiều sau khi bố Tuấn qua đời.
KỊCH BẢN ĐÓNG VAI
40 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 27
Hướng dẫn giảng dạy: Đọc chậm rãi những thông tin trên bản chiếu để học viên nghe rõ các chi tiết kịch bản. Sau đó chuyển sang bản chiếu tiếp theo.
Vấn đề của khách hàng:
Khách hàng bất đồng quan điểm với anh trai về cách giải quyết tình trạng nghiện. Mẹ không muốn gửi Tuấn vào trung tâm 06, nhưng cũng không biết làm thế nào để kiểm soát không cho Tuấn sử dụng ma túy ở nhà. Bản thân Tuấn thì vẫn đang chịu đựng những cơn thèm nhớ ma túy và cứ khi nào xung khắc với anh trai và mẹ thì những cơn thèm nhớ còn mạnh mẽ hơn.
KỊCH BẢN ĐÓNG VAI
Chương Viii – Bài 8.1 41
Bản chiếu 28
Hướng dẫn giảng dạy: Khi mọi người đã rõ về nội dung kịch bản thì yêu cầu họ bắt đầu đóng vai buổi tư vấn gia đình. Dành cho họ 15 đến 20 phút để đóng vai. Khi kết thúc, dẫn dắt một cuộc thảo luận nhóm lớn sử dụng những câu hỏi gợi ý dưới đây.
Điểm mạnh của kế hoạch là gì? Những khó khăn tiềm tàng là gì?
Những điểm gì mới phát sinh trong khi đóng vai? Mâu thuẫn? Giao tiếp không tốt? Phá vỡ quy tắc? Còn gì nữa?
Tư vấn viên đã giải quyết những khó khăn đó như thế nào? Theo các bạn thì có thể làm khác đi được không? Nếu được thì làm như thế nào?
ĐÓNG VAI
Tiến hành đóng vai trong 20 phút
42 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 29
Hướng dẫn giảng dạy: Nhắc lại những ý chính trong bài. Trình bày trực tiếp nội dung trên bản chiếu.
Cảm ơn học viên vì đã tham gia thảo luận tích cực và đặt các câu hỏi. Hỏi xem họ muốn hỏi điều gì nữa không. Trong trường hợp họ có câu hỏi, trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung bài giảng này. Những câu liên quan đến bài sau, đề nghị họ ghi lại câu hỏi để trả lời ở bài sau.
Gia đình có thể góp phần duy trì sự ổn định và không sử dụng ma túy, hỗ trợ và khen ngợi khách hàng khi có những hành vi an toàn
Sự tham gia của gia đình cần phải được khách hàng chấp thuận
Cần đề ra quy tắc cho cuộc họp trong buổi họp gia đình đầu tiên
Tư vấn viên cần làm rõ mong đợi, xây dựng niềm tin và giáo dục gia đình
Gia đình cần phải nhận biết được quá trình chia sẽ những thông tin tiêu cực
Gia đình cần hướng đến tương lai thay vì tập trung vào lỗi lầm trong quá khứ.
TÓM TẮT
8.2 Làm việc với thanh thiếu niên
Bài
44 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Tổng Quan
| I. Giới thiệu | 2 phút |
| Giải thích rằng trong bài này bạn sẽ thảo luận với học viên những nội dung đặc biệt cần | |
| thực hiện khi làm việc với thanh thiếu niên trong điều trị nghiện ma túy | |
| II. Thuyết trình | 55 phút |
| Sử dụng các bản chiếu để trình bày về làm việc với thanh thiếu niên. | |
| III. Kết luận | 3 phút |
| Nhắc lại các điểm quan trọng trong bài học và trả lời các câu hỏi của học viên (nếu có) |
Mục đích: Giúp học viên hiểu được các nguyên tắc cơ bản khi làm việc với khách hàng là thanh thiếu niên trong tư vấn điều trị nghiện ma túy.
Thời gian: 60 phút
Mục tiêu:
Kết thúc bài học này, học viên sẽ có thể:
Hiểu được rằng lứa tuổi thanh thiếu niên là một giai đoạn đang trưởng thành
Biết cách xác định những người có quan hệ gần gũi và họ có ảnh hưởng như thế nào tới việc sử dụng ma túy của thanh thiếu niên
Tìm hiểu về những chiến lược lâm sàng có thể hữu ích khi làm việc với thanh thiếu niên
Bắt đầu thảo luận về các phương pháp giảm nguy cơ trong quá trình làm việc với khách hàng là thanh thiếu niên
Phát triển các kĩ năng thảo luận về vấn đề sử dụng ma túy và xây dựng mối quan hệ trị liệu với thanh thiếu niên
Phương pháp: Thuyết trình và thảo luận
Thảo luận nhóm nhỏ
Dụng cụ trợ giảng:
Các bản chiếu PowerPoint
Máy chiếu và màn chiếu
Bảng lật và giấy khổ lớn
Bút dạ màu
Chương Viii – Bài 8.2 45
Bản chiếu 1
LÀM VIỆC VỚI THANH THIẾU NIÊN
Nói: Trong bài này, chúng ta sẽ thảo luận về những nội dung đặc biệt cần quan tâm khi làm việc với thanh thiếu niên trong điều trị nghiện ma túy
46 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 2
Hướng dẫn giảng dạy: Trình bày trực tiếp nội dung trên bản chiếu
Kết thúc bài học này, học viên sẽ có thể:
Hiểu lứa tuổi vị thành niên là một giai đoạn đang trưởng thành
Biết cách xác định những người có quan hệ gần gũi và họ có ảnh hưởng như thế nào tới việc sử dụng ma túy của thanh thiếu niên
Tìm hiểu về những chiến lược lâm sàng có thể hữu ích khi làm việc với thanh thiếu niên
Bắt đầu thảo luận về các phương pháp giảm nguy cơ khi làm việc với khách hàng là thanh thiếu niên
Phát triển các kĩ năng thảo luận về vấn đề sử dụng ma túy và xây dựng mối quan hệ trị liệu với thanh thiếu niên
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Chương Viii – Bài 8.2 47
Bản chiếu 3
Hướng dẫn giảng dạy: chia học viên thành 4 nhóm và yêu cầu mỗi nhóm thảo luận về 1 câu hỏi trên bản chiếu (mỗi nhóm thảo luận về một câu hỏi khác nhau). Yêu cầu học viên động não và ghi lại tất cả những suy nghĩ của họ. Dành cho các nhóm khoảng 5 phút để động não và ghi lại các ý kiến. Sau đó, yêu cầu một học viên từ mỗi nhóm trình bày cho cả lớp về kết quả thảo luận của nhóm mình (10 phút).
Điều gì là:
Thách thức khi làm việc với thanh thiếu niên?
Những nội dung bạn cần tập trung vào khi tiến hành buổi tư vấn với thanh thiếu niên?
Những yếu tố có thể ảnh hưởng đến kết quả buổi tư vấn?
Những yếu tố ảnh hưởng đến khả năng dừng sử dụng ma túy của thanh thiếu niên?
THẢO LUẬN NHÓM NHỎ
48 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 4
Nói: Chúng ta có thể chia các yếu tố các bạn đã thảo luận thành 3 nhóm: thể chất, hành vi và cảm xúc.
Đầu tiên, hãy thảo luận về những đặc điểm thể chất. Trong thời kì này thanh thiếu niên đang trải qua một giai đoạn thay đổi rất lớn về thể chất. Não bộ của họ đang có sự thay đổi mạnh mẽ trong lứa tuổi từ 15-20 tuổi và với hầu hết mọi người, sự thay đổi này kéo dài đến những năm đầu của lứa tuổi 20. Bên cạnh đó, còn có những thay đổi khác.
Các đặc điểm thể chất ở nam thanh / thiếu niên:
Kích thước cơ thể lớn hơn
Bắt đầu có râu và lông ở bộ phận sinh dục
Kích thước tinh hoàn tăng và vỡ giọng
Lượng hormone sinh dục nam tăng cao
Khỏe hơn
Các đặc điểm thể chất ở nữ thanh / thiếu niên:
Ngực to ra
Bắt đầu có kinh nguyệt
Nồng độ hormone cũng thay đổi
Đối với cả nam và nữ thanh / thiếu niên:
Mọc răng khôn
Phát triển những vấn đề liên quan đến bản năng giới tính và nhu cầu tình dục.
Mọc trứng cá
Thể chất
Hành vi
Cảm xúc
ĐẶC ĐIỂM CỦA THANH THIẾU NIÊN
Chương Viii – Bài 8.2 49
Thanh thiếu niên cũng đang trải qua những thay đổi về hành vi.
Ưa mạo hiểm và tò mò hơn
Dễ có các hành vi nguy hiểm
Vụng về
Thích khám phá
Hiếu thắng
Cảm thấy ‘bất tử’ khi đối mặt với nguy hiểm và nguy cơ gây hại đến cơ thể
Trải qua một giai đoạn nổi loạn khi cố gắng tìm hiểu xem mình là ai - điều này thường dẫn đến sự nổi loạn chống lại cha mẹ và gắn kết với các bạn đồng trang lứa.
Bên cạnh những thay đổi về thể chất và hành vi, thanh thiếu niên cũng có những thay đổi về cảm xúc.
Thường không nghĩ đến những hậu quả lâu dài của hành động của họ
Cần có sự chấp nhận và thể hiện vị thế với bạn đồng trang lứa
Có thể rất khó đoán trước về tâm trạng và hành vi
Có thể gặp khó khăn khi đối phó với sự căng thẳng và thất vọng
Có thể gặp khó khăn khi nói về cảm giác của bản thân
Dễ tranh cãi
Thích thể hiện
Muốn được cư xử như đối với người lớn
Trạng thái tâm lí dễ thay đổi
Bản chiếu 4 (tiếp)
50 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 5
Nói: Trong giai đoạn đang trưởng thành, thanh thiếu niên không những trải qua những thay đổi về thể chất, hành vi và cảm xúc mà họ còn cần phải hình thành các kĩ thuật ứng phó và điều chỉnh với những sự thay đổi:
Họ cần phải:
Học hỏi để hiểu và chịu trách nhiệm về tính dục của bản thân
Hành động theo hướng không lệ thuộc vào cha mẹ
Phát triển được cảm quan, ý thức được mình là ai (đặc tính cá nhân)
Phát triển các mối quan hệ xã hội và quan hệ trong công việc
Chọn lựa và lập kế hoạch cho sự nghiệp
Thích nghi với thay đổi về cơ thể
Học hỏi và chịu trách nhiệm về tính dục của bản thân
Hành động theo hướng không lệ thuộc vào cha mẹ
Phát triển được cảm quan ý thức được mình là ai (đặc tính cá nhân)
Phát triển các mối quan hệ xã hội và quan hệ trong công việc
Chọn lựa và lập kế hoạch cho sự nghiệp
NHỮNG NHIỆM VỤ PHÁT TRIỂN BÌNH THƯỜNG CỦA THANH THIẾU NIÊN
Chương Viii – Bài 8.2 51
Bản chiếu 6
Hướng dẫn giảng dạy: Chia học viên thành các nhóm 5 người – Hỏi học viên câu hỏi
sau và dành thời gian 10 phút cho các nhóm động não để trả lời câu hỏi.
Nói: Hình ảnh công trình xây dựng chưa hoàn thiện của thành phố này có liên quan gì tới sự phát triển của thanh thiếu niên?
Hướng dẫn giảng dạy: Sau 10 phút thảo luận nhóm, dành 5 phút tiếp theo đi lần lượt xung quanh lớp học và đề nghị từng nhóm trình bày kết quả thảo luận của họ. Sử dụng thông tin dưới đây để bổ sung những điểm còn thiếu trong phần thảo luận của học viên.
Thông tin tham khảo: Trong hình là một công trường đang xây dựng, là hình ảnh ẩn dụ về quá trình phát triển ở thanh thiếu niên. Hình ảnh này mô tả sự thay đổi về mặt thể chất, tình cảm và hành vi, bên cạnh những sự thay đổi đang diễn ra ở não. Các đường liên kết trong não đang ra tăng và thay đổi mạnh mẽ cùng với quá trình trưởng thành. Thanh thiếu niên cũng đang phản ứng với những thay đổi môi trường sống của họ. Có một quá trình tương tác và trưởng thành xảy ra ở thanh thiếu niên, quá trình này quyết định sự thích ứng với hoàn cảnh nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến sự nổi loạn về tình cảm của thanh thiếu niên.
Điểm chính ở đây là thanh thiếu niên là một sự kết hợp của cả những hợp phần đã hoàn thiện và những hợp phần đang trong quá trình phát triển, dần thay đổi và thích ứng.
Nói: Tiếp theo, chúng ta sẽ thảo luận về bộ não và những vấn đề trong quá trình trưởng thành, bên cạnh sự trưởng thành của não bộ thanh thiếu niên, có ý nghĩa quan trọng như thế nào trong quá trình làm việc với thanh thiếu niên sử dụng ma túy.
52 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 7
Nói: Trong giai đoạn muộn của thời niên thiếu, các tế bào thần kinh trung ương gia tăng sự kết nối. Cho đến hết thời kì này, não bộ có khoảng 1 triệu tỉ mối liên kết.
Nhưng ở độ tuổi 11 với nữ và 12 tuổi rưỡi với các em nam, một số mối liên kết bị xóa bỏ. Não bộ điều khiển hành vi và suy nghĩ của chúng ta. Cả hành vi thấy được và nhận thức đều là kết quả hoạt động của não bộ. Người ngoài có thể quan sát được hành vi của một ai đó, nhưng nhận thức thì chỉ tồn tại trong trí óc của riêng người đó mà thôi.
Các vùng khác nhau của não bộ thực hiện các chức năng khác nhau
Làm thế nào não bộ có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ cùng một lúc? Đó là do não bộ chia nhỏ những công việc lớn – lái xe chẳng hạn – thành các nhiệm vụ nhỏ hơn: nhìn, nghe, vận động. Một phần của não bộ phân tích chuyển động của các vật thể mà chúng ta nhìn thấy, trong khi một phần khác chịu trách nhiệm nhận biết những vật thể đó. Nói tóm lại, mỗi vùng cụ thể của não bộ thực hiện một nhiệm vụ cụ thể. Nghĩa là mỗi khi có một nhiệm vụ cần được thực hiện, thông tin phù hợp sẽ được vùng não tương ứng xử lí.
Trong tình huống ra quyết định liên quan đến sử dụng ma túy, các vùng khác nhau phụ trách các chức năng khác nhau. Phần trước của não, gọi là não trước, có trách nhiệm điều phối quyết định về hành vi nguy cơ. Đó là vùng phát triển mạnh về khả năng suy nghĩ trừu tượng, lập kế hoạch và trí nhớ. Não giữa gồm các vùng quan trọng về động cơ và tìm hiểu về các yếu tố kích thích quan trọng của môi trường và củng cố các hành vi tạo khoái cảm và thúc đẩy sự sống. Hai vùng não này phát triển với tốc độ khác nhau và phát triển mạnh trong giai đoạn vị thành niên. Não giữa phát triển trước não trước. Do vậy nhiều thanh thiếu niên có thể nhận thấy điều nguy hiểm nhưng không biết đáp ứng theo cách an toàn và phù hợp nhất. Một trong số rất nhiều nguy cơ họ sẽ gặp là sức ép phải thử ma túy.
QUÁ TRÌNH HOÀN THIỆN VẪN TIẾP TỤC
Trong giai đoạn muộn của thời niên thiếu, các tế bào thần kinh phát triển sự kết nối với nhau
Nhưng ở độ tuổi 11 với nữ và 12 tuổi rưỡi với nam: một số kết nối bị cắt bớt.
Chương Viii – Bài 8.2 53
Bản chiếu 8
Nói: Khi quá trình hoàn thiện liên kết hoàn thành, não bộ hoạt động nhanh hơn và hiệu quả hơn. Nhưng khi đang trong quá trình hoàn thiện, não bộ không hoạt động hết công suất vì quá trình hoàn thiện xảy ra theo từng giai đoạn trong não bộ. Cần tìm hiểu về quá trình này chi tiết hơn.
QUÁ TRÌNH HOÀN THIỆN VẪN TIẾP TỤC
Khi quá trình hoàn thiện liên kết hoàn thành, não bộ hoạt động nhanh hơn và hiệu quả hơn
Nhưng khi đang trong quá trình hoàn thiện, não bộ không hoạt động hết công suất
54 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 9
QUÁ TRÌNH HOÀN THIỆN BẮT ĐẦU TỪ PHÍA SAU NÃO BỘ VÀ DỊCH CHUYỂN DẦN VỀ TRƯỚC
Hạch hạnh nhân
Nói: Quá trình hoàn thiện não bộ xảy ra từ phía sau ra phía trước. Vì vậy, các vùng phía sau của não bộ hoàn thiện trước do chúng phát triển trước. Các vùng phía trước của não bộ hoàn thiện sau cùng, những vùng này chỉ hoàn thiện khi đã qua 24 tuổi.
Thông tin tham khảo: Có 4 vùng não chính từ sau ra trước là tiểu não, nhân cạp, hạch hạnh nhân và thùy trán. Đó là những vùng mà mức độ phát triển khác nhau của chúng cần lưu tâm và có thể ảnh hưởng đến hành vi của vị thành niên. Nhân cạp và hạch hạnh nhân nằm ở não giữa.
Vùng não phát triển đầu tiên là tiểu não. Tiểu não nằm phía sau não bộ chỉ huy thăng bằng thể chất và vận động.
Vùng tiếp theo là nhân cạp, chịu trách nhiệm về động cơ và hạch hạnh nhân chịu trách nhiệm xác định cảm xúc và kiểm soát cảm xúc. Vùng nhân cạp là vùng chịu trách nhiệm quyết định họ cần nỗ lực bao nhiêu để đạt được sung sướng. Người ta cho rằng, một vùng nhân cạp đang phát triển có thể góp phần vào xu hướng thường thấy ở trẻ độ tuổi lên 10 thích những hoạt động mà chúng không cần cố gắng nhiều nhưng lại mang lại cho chúng nhiều niềm vui. Những quan sát từ thế giới thực cho thấy vị thành niên thích những hoạt động như chơi video games, chơi trượt ván và dùng chất gây nghiện. Hạch hạnh nhân là vùng chịu trách nhiệm gắn kết các phản ứng cảm xúc với khoái cảm và ác cảm. Có một giả thuyết là vùng là vùng hạch hạnh nhân đang phát triển góp phần tạo ra hai phản ứng hành vi: xu hướng vị thành niên phản ứng trước các tình huống với cảm xúc “nóng” hơn là với cảm xúc được kiểm soát là “lạnh” và họ cũng có thiên hướng hiểu sai những ngôn ngữ trung tính hay nét mặt tò mò của người khác thành biểu hiện của sự nóng giận (Hướng dẫn ông bố, bà mẹ: mỉm cười khi hỏi con “Hôm nay con đi học thế nào?”)
Chương Viii – Bài 8.2 55
Bản chiếu 9 (tiếp)
Và vùng phát triển sau cùng là thùy trán trước nằm ngay sau trán. Đôi khi được đề cập như là “cái ghế tạo ra những suy nghĩ “chín chắn”. Đó là vùng não chịu trách nhiệm phân tích những thông tin phức tạp, từ việc đánh giá cho đến kiểm soát sự bốc đồng, dự đoán hậu quả hành động của một người nào đó, và lập kế hoạch, đề ra mục tiêu. Thùy trán trước chưa hoàn thiện là sự giải thích thần kinh sinh học vì sao vị thành niên thường có khả năng đánh giá kém và rất hay hành động trước khi suy nghĩ.
56 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 10
TUỔI 24
Nói: Cuối cùng, với hầu hết mọi người, não bộ đạt đến mức độ thăng bằng ở tuổi 24.
Chương Viii – Bài 8.2 57
Bản chiếu 11
Nói: Chúng ta hãy giành một chút thời gian và tóm tắt lại những nội dung chúng ta hiểu về não bộ và những vùng đặc biệt trên não mà chúng ta cần lưu ý khi làm việc với các khách hàng là thanh thiếu niên.
Những khu não chúng ta đã thảo luận bao gồm não giữa chịu trách nhiệm về động lực, tìm tòi và học hỏi, kiềm chế hành vi xã hội và ham muốn; vùng vỏ não trước trán chịu trách nhiệm về chức năng điều hành bao gồm đề ra mục tiêu, lập kế hoạch, lập thứ tự ưu tiên, kiềm chế kích thích.
Những thay đổi trong não trong quá trình hoàn thiện và kết nối lại một phần là do đáp ứng với các trải nghiệm, những sự việc sang chấn hoặc chăm sóc tình cờ, yếu tố gen, và môi trường. Điều này có thể được mô tả như là tính thích ứng và dễ tổn thương của não bộ. Cần ghi nhớ rằng não bộ của thanh thiếu niên vẫn còn đang trong quá trình hoàn thiện và trải qua một loạt những thay đổi và thích nghi. Có vẻ như vùng não cảm xúc phát triển trước vùng não suy nghĩ. Vì vậy thanh thiếu niên hay gặp nguy hiểm vì không suy nghĩ thấu đáo về hậu quả.
Tất cả những vấn đề phát triển này có ý nghĩa trực tiếp tới dịch vụ chăm sóc và điều trị cho thanh thiếu niên sử dụng ma túy.
Não giữa (khu vực Hệ viền):
- Động lực, tìm tòi và học hỏi, kiềm chế hành vi xã hội và ham muốn
Vùng vỏ não trước trán: chức năng điều hành
- Đề ra mục tiêu, lập kế hoạch, lập thứ tự ưu tiên, kiềm chế sự quá kích thích
Đang trong quá trình hình thành: công trình đang tiến triển
- Xáo trộn và xếp lại: những giai đoạn quan trọng
- Cơ cấu lại: xóa bỏ và bổ sung sy-nap
- Phát triển từ sau ra trước
Ý nghĩa trong điều trị
NÃO CỦA THANH THIẾU NIÊN: TÓM TẮT (1)
58 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 12
Nói: Đây là một số điểm mấu chốt về não của thanh thiếu niên mà tôi muốn nhắc lại trước khi chúng ta chuyển qua các nội dung khác:
Não bộ của thanh thiếu niên là một cơ quan đang trong quá trình hoàn thiện
Thanh thiếu niên có năng lượng nhiều gấp đôi người lớn, nhưng khả năng tự kiểm soát chỉ bằng một nửa
Dễ thay đổi qua trải nghiệm: tốt và xấu
Thanh thiếu niên dễ bị ảnh hưởng bởi khoái cảm của ma túy cho nên họ dễ bị nghiện.
Thanh thiếu niên cũng nhận biết về nguy cơ và trải nghiệm sự lo lắng theo cách khác với người lớn. Những thanh thiếu niên kém nhận thức về nguy cơ của việc sử dụng ma túy và chưa trải nghiệm mức độ lo lắng về những tình huống nguy cơ thì dễ có nguy cơ sử dụng ma túy hơn.
Với tất cả những vấn đề trên thì những thành tố điều trị nào có vai trò thiết yếu cho một can thiệp hiệu quả?
Đang trong quá trình hoàn thiện
Chưa có sự liên kết giữa vùng cảm giác và vùng suy nghĩ của não
Dễ thay đổi qua trải nghiệm tốt và xấu
Dễ có khoái cảm với ma túy đồng nghĩa với gia tăng nguy cơ nghiện
NÃO CỦA THANH THIẾU NIÊN: TÓM TẮT (2)
Chương Viii – Bài 8.2 59
Bản chiếu 13
Hướng dẫn giảng dạy: Sử dụng các thông tin dưới đây để thảo luận về những thành tố giúp chương trình điều trị cho thanh thiếu niên đạt hiệu quả.
Thông tin tham khảo: Một chương trình hiệu quả cho thanh thiếu niên phải có một quá trình đánh giá khách hàng giúp xác định được mức độ nghiêm trọng của những vấn đề khách hàng đang gặp, tiền sử sử dụng ma túy của họ, và những hỗ trợ xã hội hiện có. Nghiên cứu đã cho thấy những khách hàng bắt đầu sử dụng ma túy khi càng ít tuổi thì càng dễ có vấn đề nghiêm trọng hơn. Việc đánh giá cần tập trung vào sức khỏe thể chất, việc sử dụng rượu và ma túy, tình trạng việc làm/giáo dục, mức độ ổn định về cảm xúc, sự hỗ trợ của gia đình/ xã hội, và những vấn đề luật pháp.
Sau khi đánh giá, chương trình điều trị hiệu quả sẽ xây dựng một kế hoạch điều trị cá nhân cho từng khách hàng với các dịch vụ chuyển gửi phù hợp. Các dịch vụ bổ sung có thể giúp khách hàng thanh thiếu niên xây dựng lòng tự trọng hay dạy họ cách quản lí các trạng thái ‘cảm xúc mạnh. Mặc dù những nhu cầu về các dịch vụ này là rõ ràng, những dịch vụ này thường không sẵn có, đặc biệt là tại những cơ sở hạn chế về nguồn lực.
Một chương trình điều trị cần phải toàn diện và lồng ghép những dịch vụ điều trị nghiện rượu và ma túy trực tiếp với việc giới thiệu chuyển gửi và hỗ trợ tới những dịch vụ chăm sóc y tế, chăm sóc răng miệng, đào tạo nghề, tái hòa nhập cộng đồng…
Một chương trình điều trị hiệu quả cho thanh thiếu niên cũng cần có sự tham gia của gia đình và những người chăm sóc vào chương trình điều trị. Lôi cuốn sự tham gia của cha mẹ hoặc những người chăm sóc chính cho khách hàng sẽ làm tăng khả năng khách hàng là thanh thiếu niên sẽ duy trì điều trị và kết quả điều trị vẫn được duy trì sau khi kết thúc.
Trong hầu hết các trường hợp, mức độ tham gia của gia đình càng cao thì kết quả điều trị càng khả quan.
Đánh giá và xây dựng kế hoạch điều trị cá nhân
Phương pháp điều trị toàn diện, lồng ghép
Có sự tham gia của gia đình trong điều trị
Chương trình phù hợp với giai đoạn phát triển
Duy trì tham gia điều trị đủ thời gian
Nhân viên có chất lượng, phù hợp về giới tính và văn hóa
Theo dõi và lưu giữ kết quả điều trị
NHỮNG YẾU TỐ CHÍNH QUYẾT ĐỊNH ĐIỀU TRỊ MA TÚY HIỆU QUẢ CHO THANH THIÉU NIÊN
60 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Chương trình cũng cần duy trì các nguyên tắc tổ chức cơ bản như tỉ lệ hợp lí giữa khách hàng và nhân viên, bảo đảm nhân viên có chất lượng đào tạo tốt và chuyên nghiệp, và dịch vụ bao phủ các dịch vụ chăm sóc toàn diện từ dự phòng tác hại liên quan đến ma túy tới tư vấn và giới thiệu chuyển gửi, điều trị và phục hồi.
Cuối cùng, một chương trình điều trị hiệu quả cũng có liên quan đến việc ghi chép lại kết quả điều trị bên cạnh những chỉ số đo lường quá trình thực hiện như số khách hàng được nhận dịch vụ, số buổi tư vấn hay buổi tiếp xúc. Những thông tin được ghi chép lại cần bao gồm tỉ lệ tái nghiện, tỉ lệ duy trì tình trạng không sử dụng ma túy, những thay đổi trong kết quả điều trị, bao gồm chỗ ở của khách hàng, vấn đề sức khỏe, mức độ ổn định về tình cảm, luật pháp, và/hoặc việc làm.
Bản chiếu 13 (tiếp)
Chương Viii – Bài 8.2 61
Bản chiếu 14
Hướng dẫn giảng dạy: Chia học viên thành những nhóm nhỏ (khoảng 5 người). Yêu cầu học viên đọc kĩ nội dung bản chiếu, sau đó thảo luận trong nhóm của họ những điểm cần tìm hiểu thêm hoặc những điểm họ chưa đồng ý. Dành vài phút cho học viên động não, sau đó đi quanh lớp học và thảo luận ý kiến của thành viên mỗi nhóm.
Những biện pháp đe dọa sẽ không có tác dụng
Thanh thiếu niên cần có những giới hạn cụ thể, rõ ràng và công bằng
Họ đáp ứng tốt nếu có một số quyền lựa chọn nhất định
Họ học tốt nhất qua phương pháp trải nghiệm và cần tự thử nghiệm
Họ thích được tôn trọng sự riêng tư
Cố gắng ‘lắng nghe’ nhiều hơn là ‘nói’ cho họ nghe
Có mặt khi họ cần với vai trò là một người lớn chứ không phải vai trò một người bằng vai phải lứa
Cố gắng không để những thách thức và sự nổi loạn của họ làm cho bạn rối trí
KHI LÀM VIỆC VỚI THANH THIẾU NIÊN CẦN GHI NHỚ
62 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 15
Hướng dẫn giảng dạy: Yêu cầu học viên trong từng nhóm đọc kĩ nội dung bản chiếu, sau đó yêu cầu học viên thảo luận trong nhóm về những điểm cần tìm hiểu thêm hoặc những điểm họ chưa đồng ý. Dành vài phút cho học viên động não, sau đó đi quanh lớp học và thảo luận ý kiến của thành viên mỗi nhóm.
Sử dụng kĩ năng và kĩ thuật tư vấn phù hợp
Điều chỉnh những thông tin sai lầm
Tư vấn viên không nhất thiết cứ phải đã từng là người sử dụng ma túy mới có thể tư vấn cho thanh thiếu niên
Không kỳ vọng là phải biết hết ngôn ngữ của thanh thiếu niên
Cần phải có sự linh hoạt khi lựa chọn mô hình điều trị
Thanh thiếu niên có thể bộc lộ với tư vấn viên nhiều hơn là với cơ quan cung cấp dịch vụ
Để xây dựng được lòng tin/ mối quan hệ tốt cần phải có thời gian
Việc cai nghiện hoàn toàn có thể không phải là mục tiêu của thanh thiếu niên
Giám nguy cơ có thể thực tế hơn
NHỮNG VẤN ĐỀ CẦN LƯU Ý KHI LÀM VIỆC VỚI THANH THIẾU NIÊN
Chương Viii – Bài 8.2 63
Bản chiếu 16
Hướng dẫn giảng dạy: Chia học viên thành các nhóm nhỏ, mỗi nhóm 3 người. Một người sẽ đóng vai khách hàng, một người sẽ đóng thành viên gia đình và 1 người là tư vấn viên. Yêu cầu người đóng vai khách hàng gặp riêng bạn để bạn có thể tóm tắt cho họ biết họ sẽ xuất hiện trước mặt tư vấn viên như thế nào. Không để người đóng vai tư vấn viên và người quan sát nghe được thảo luận.
Hãy nói với khách hàng: “bạn đạng đau đầu, mệt và dễ cáu bẳn vì bạn đã ngừng sử dụng ma túy trong 2 ngày. Bạn không muốn tiết lộ bất cứ thông tin nào cho tư vấn viên của bạn vì bạn nghĩ anh/chị ấy là kẻ thù của bạn: cũng như bố mẹ bạn, họ đều muốn kiểm soát bạn.” Dành 15 phút cho học viên sắm vai. Sau đó yêu cầu mỗi thành viên nhóm chuẩn bị các thẻ giấy ghi lại các đặc điểm của khách hàng và đặc điểm của thành viên gia đình khách hàng. Yêu cầu học viên không để các học viên khác biết nội dung ghi trên thẻ giấy của mình.
Sau đó, yêu cầu thành viên mỗi nhóm trình bày lại những điều đã xảy ra, đặc biệt chú trọng vào người đóng vai tư vấn viên. Cuối cùng, yêu cầu họ nói với bạn về những đặc điểm họ đã ghi trên thẻ giấy của họ về khách hàng và thành viên gia đình khách hàng.
Tình huống
Khách hàng:
- Bạn là người sử dụng ma túy 15 tuổi, bị bố mẹ đưa đến với dịch vụ tư vấn.
Thành viên gia đình của khách hàng:
- Bạn đang lo lắng làm thế nào để có thể quản lý và hỗ trợ con mình dừng sử dụng ma túy?
ĐÓNG VAI
64 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 17
Nói: Bạn có thể đã nhận ra trong một vài phần sắm vai rằng khách hàng là thanh thiếu niên đã thể hiện sự thiếu sự tin tưởng đối với nhân viên tư vấn. Thực tế là việc bảo mật tuyệt đối trong các buổi tư vấn là không thể cam kết chắc chắn được, vì vậy bạn cần thảo luận kĩ các điểm hạn chế. Việc xây dựng lòng tin có thể cần nhiều buổi tư vấn.
Ngoài ra, khách hàng đến một buổi tư vấn không có nghĩa là khách hàng sẽ hoàn thành quá trình điều trị. Khách hàng thường bỏ nhiều buổi tư vấn vì những lí do khác nhau từ tái nghiện cho đến những lí do có vẻ ngớ ngẩn như “một người bạn gọi điện”. Đừng thất vọng. Thay vào đó, hãy tìm những cơ hội cho việc xây dựng lòng tin và tăng cường mối quan hệ trị liệu.
Tính bảo mật
Thanh thiếu niên có thể rất thận trọng vể việc nên thổ lộ với nhân viên tư vấn những thông tin gì
Bảo mật một cách tuyệt đối là không thể thực hiện được và không nên cam kết chắc chắn.
Bỏ buổi hẹn là chuyện phổ biến
Tái nghiện rất phổ biến và thanh thiếu niên có thể tham gia điều trị rồi lại ra khỏi điều trị nhiều lần.
NHỮNG VẤN ĐỀ
Chương Viii – Bài 8.2 65
Bản chiếu 18
Hướng dẫn giảng dạy: Ôn lại nội dung bài bằng cách trình bày trực tiếp nội dung bản chiếu.
Cảm ơn học viên vì đã tham gia thảo luận tích cực và đặt các câu hỏi. Hỏi xem họ muốn hỏi điều gì nữa không. Trong trường hợp họ có câu hỏi, trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung bài giảng này. Những câu liên quan đến bài sau, đề nghị họ ghi lại câu hỏi để trả lời ở bài sau.
Tuổi thanh thiếu niên có thể là sự pha trộn của những thay đổi tích cực và tiêu cực.
Những thay đổi này bao gồm thay đổi về hành vi, cảm xúc và thể chất.
Vì não đang trong quá tình hoàn thiện nên thanh thiếu niên thường dễ nghiện ma túy.
Các chương trình điều trị nghiện ma túy cung cấp cho thành thiếu niên cần quan tâm đến các nhu cầu đặc thù của họ.
TÓM TẮT
8.3 Làm việc với phụ nữ
Bài 68 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Tổng Quan
| I. Giới thiệu | 1 phút |
| Giải thích rằng trong bài này, bạn sẽ thảo luận với học viên về những vấn đề cần quan | |
| tâm khi làm việc với khách hàng là phụ nữ trong tư vấn điều trị nghiện ma túy. | |
| II. Thảo luận nhóm nhỏ | 35 phút |
| III. Thuyết trình | 55 phút |
| Sử dung các bản chiếu để trình bày về các vấn đề cần quan tâm khi làm việc với khách | |
| hàng nữ trong tư vấn điều trị nghiện ma túy. | |
| IV. Tổng kết | 4 phút |
| Nhắc lại các điểm chính của bài và giải đáp các thắc mắc của học viên (nếu có) |
Mục đích:
Giúp học viên hiểu được các nguyên tắc cơ bản khi làm việc với nữ khách hàng trong tư vấn điều trị nghiện ma túy.
Thời lượng: 95 phút
Mục tiêu:
Kết thúc bài học này, học viên sẽ có thể:
Hiểu được một số vấn đề cụ thể mà phụ nữ phải đối mặt khi nghiện ma túy và điều trị nghiện
Hiểu những khó khăn cụ thể của phụ nữ trong việc tiếp cận với dịch vụ điều trị
Biết một số các chiến lược dự phòng tái nghiện lâm sàng hiệu quả đối với khách hàng nữ
Phương pháp:
Thuyết trình và thảo luận
Thảo luận nhóm nhỏ
Dụng cụ trợ giảng:
Các bản chiếu PowerPoint
Máy chiếu và màn chiếu
Bảng lật và giấy khổ lớn
Bút dạ màu
Tài liệu phát tay 8.3: Làm việc với phụ nữ: Thông tin bổ sung
Chương Viii – Bài 8.3 69
Bản chiếu 1
LÀM VIỆC VỚI PHỤ NỮ
Nói: Trong bài này, chúng ta sẽ thảo luận về những vấn đề cần đề cập khi làm việc với phụ nữ sử dụng dịch vụ tư vấn điều trị nghiện ma túy.
70 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 2
Hướng dẫn giảng dạy: Trình bày trực tiếp nội dung trên bản chiếu
Kết thúc bài học này, học viên sẽ có thể:
Hiểu được một số vấn đề cụ thể mà phụ nữ phải đối mặt khi nghiện ma túy và điều trị nghiện
Hiểu những khó khăn cụ thể của phụ nữ trong việc tiếp cận với dịch vụ điều trị
Biết một số chiến lược dự phòng tái nghiện lâm sàng hiệu quả đối với khách hàng nữ
MỤC TIÊU BÀI HỌC
Chương Viii – Bài 8.3 71
Bản chiếu 3
Nói: Điều quan trọng đối với tư vấn viên là phải nhận thức được rằng hiện có rất ít nghiên cứu về phụ nữ và nghiện ma túy, và rằng đa phần các mô hình điều trị hiện nay đều tập trung vào nam giới. Tuy nhiên, đã có một số chuyển biến trong thời gian gần đây.
Thông tin tham khảo: Trước những năm 1990:
Các tài liệu được công bố về điều trị nghiện ma túy thường hạn chế trong phạm vi các cỡ mẫu là nam giới hoặc là kết hợp chung về giới nhưng chủ yếu là nam giới. Rất ít nghiên cứu tập trung vào sự khác nhau về giới trong lĩnh vực này.
Phụ nữ thường không được đưa vào nghiên cứu vì các đặc điểm liên quan như sinh nở hoặc các yếu tố khác.
Chưa xác định được rõ ràng liệu các mô hình điều trị hiệu quả có thể áp dụng được cho nữ giới hay không.
Chưa có nghiên cứu về việc liệu các vấn đề về giới có ảnh hưởng tới khả năng tham gia điều trị, duy trì điều trị và các kết quả lâm sàng sau điều trị hay không.
Từ 1990-2006, hoàn cảnh đã thay đổi
1994: Viện Y học Quốc gia Hoa kì đã phát hành Hướng dẫn về việc đưa nữ giới và Hướng dẫn đưa các nhóm thiểu số thành các đối tượng nghiên cứu lâm sàng. Kể từ đó, ngày càng có nhiều các báo cáo được công bố về điều trị nghiện ma túy cho phụ nữ. Sự khác biệt về giới mà chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài học này bao gồm những điểm khác nhau về sử dụng ma túy và tham gia điều trị. Mặc dù nghiện ma túy không có sự khác biệt giữa nam và nữ, phụ nữ lại có những nhu cầu đặc biệt trong phục hồi.
Các vấn đề đặc biệt về tâm lí và tình cảm và các yếu tố tâm lí-xã hội cần phải được lưu ý trong xây dựng kế hoạch điều trị và phương pháp điều trị. Nếu đáp ứng được các nhu cầu này, phụ nữ có thể tăng cơ hội duy trì trạng thái phục hồi lâu dài.
Nghiên cứu gần đây cho thấy có sự khác biệt quan trọng về giới trong nghiện ma túy và điều trị nghiện ma túy cho phụ nữ
Phụ nữ có những nhu cầu đặc biệt khác so với nam giới
Phụ nữ phải đối mặt với các yếu tố tâm lý, xã hội và cảm xúc khác nhau
VÌ SAO NỮ GIỚI LÀ NHÓM ĐẶC BIỆT?
72 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 4
Nói: Hãy thực hiện một hoạt động để tìm hiểu những suy nghĩ của chúng ta về khác biệt giới.
Hướng dẫn giảng dạy: Yêu cầu học viên ghép thành cặp cùng giới (chỉ ghép cặp khác giới khi bị lẻ). Phát cho mỗi cặp một tờ giấy và kẻ một đường chia tờ giấy thành 2 cột. Trên một cột viết “Nam giới”, cột còn lại viết “Nữ giới”. Yêu cầu các cặp động não để tìm ra các đặc điểm của nam giới và nữ giới và viết vào cột tương ứng. Dành cho họ khoảng 10 đến 15 phút để suy nghĩ và viết, sau đó các cặp sẽ suy nghĩ xem điểm khác nhau giữa nam và nữ sẽ ảnh hưởng như thế nào đến phương pháp điều trị và dự phòng tái nghiện mà bạn sẽ sử dụng. Sử dụng mặt sau của tờ giấy để ghi lại các suy nghĩ và quan điểm của mình. Dành 20 phút cho nhóm thảo luận về các điểm giống nhau và khác nhau giữa quan điểm của 2 giới sau đó chuyển sang bản chiếu tiếp theo.
1. Tìm một người cùng giới
2. Mỗi cặp dùng một tờ giấy
3. Chia tờ giấy thành 2 cột
4. Một cột ghi là Nam giới, một cột ghi là Nữ giới
5. Cùng nhau viết ra những đặc điểm của Nữ, sau đó viết các đặc điểm của Nam
6. Thảo luận và ghi lại những điểm khác nhau này có thể có ảnh hưởng như thế nào tới các can thiệp dự phòng tái nghiện.
THẢO LUẬN NHÓM
Chương Viii – Bài 8.3 73
Bản chiếu 5
Nói: Sử dụng ma túy trong phụ nữ ở khu vực châu Á thường không được xem là một vấn đề nghiêm trọng vì ước tính số phụ nữ được xác định là tiêm chích ma túy chỉ vào khoảng 10% hoặc ít hơn (Reid, 2002). Tuy nhiên, con số này được cho là ngày càng gia tăng, đòi hỏi công tác theo dõi tình hình cần được cải thiện. Ở các nước phát triển như Hoa Kì, Anh và Úc, tỉ lệ phụ nữ tiêm chích ma túy thường vào khoảng 25%. Tại Trung Quốc, phần lớn người sử dụng ma túy là nam giới nhưng số phụ nữ sử dụng ma túy đang ngày càng tăng. Tại tỉnh Vân Nam và Quảng Tây, nữ sử dụng ma túy chiếm khoảng 16-25% tổng số người sử dụng ma túy đang được điều trị và có xu hướng trẻ hơn so với nam giới sử dụng ma túy. Các nước khác trong khu vực Châu Á có số phụ nữ sử dụng ma túy cao bao gồm Nepal, Ấn Độ, Pakistan, Bangladesh, Indonesia, Việt nam, Thái Lan, Sri Lanka, Philippines, Đài Loan, Nhật Bản và Malaysia.
Sử dụng ma tuý ở phụ nữ khác với nam giới về mặt:
- Sinh học
- Tâm lý
- Xã hội.
BỐI CẢNH CỦA VIỆC SỬ DỤNG MA TUÝ Ở PHỤ NỮ
74 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 6
Nói: Ngoài những yếu tố chúng ta vừa thảo luận, còn phải tính đến những sự khác biệt về mặt sinh học giữa nam và nữ:
Bệnh gan do rượu ở nữ giới tiến triển nhanh hơn dù mức độ sử dụng rượu thấp hơn so với nam giới. Do vậy, cần thực hiện một số xét nghiệm lâm sàng phù hợp trong giai đoạn đánh giá ban đầu của kế hoạch điều trị vì phụ nữ có nguy cơ chuyển biến sang các thể bệnh gan nặng cao hơn.
Khả năng tổn thương não do rượu gây ra ở phụ nữ cao hơn, dù ở mức độ sử dụng thấp hơn và trong thời gian ngắn hơn so với nam giới.
Sử dụng rượu và ma túy có khả năng làm cho phụ nữ dễ mắc các bệnh về phụ khoa như ức chế rụng trứng, các vấn đề về sản khoa cũng như các rối loạn phát triển bào thai do rượu trong quá trình mang thai.
Nguy cơ có các tác hại do rượu cao hơn
Dễ bị các tổn thương não do rượu mặc dù sử dụng rượu ở mức độ thấp hơn và trong thời gian ngắn hơn so với nam giới
Phát bệnh gan nhanh hơn và ở mức độ sử dụng rượu thấp hơn
Có nguy cơ cao tiến triển thành các thể nặng của bệnh gan
Có vấn đề về phụ khoa như ngăn rụng trứng
Các vấn đề sản khoa
Ảnh hưởng xấu tới bào thai
NHỮNG KHÁC BIỆT VỀ MẶT SINH HỌC Ở PHỤ NỮ
Chương Viii – Bài 8.3 75
Bản chiếu 7
Nam và nữ giống nhau cơ bản về:
- Nhân cách, khả năng nhận thức và lãnh đạo
Nam nắm bắt tình hình một cách tổng thể còn nữ đi sâu vào chi tiết và tỉ mỉ
Nam thường mạo hiểm
Nam độc lập hơn còn nữ thường theo ý tưởng được gợi ý trước
Nam thường tự cao hơn nữ
Nam thường thông báo họ cần những gì để hoàn thành mục tiêu trong khi nữ luôn đặt mối quan hệ lên hàng đầu
Nam hay ốm hơn nữ gấp 2 lần trong khi nữ lo lắng cho sức khỏe của họ nhiều hơn
Phụ nữ chịu đựng đau đớn tốt hơn và làm những việc lặp đi lặp lại tốt hơn
KHÁC BIỆT VỀ MẶT TÂM LÍ Ở PHỤ NỮ
Hướng dẫn giảng dạy: Trình bày trực tiếp nội dung bản chiếu. Học viên có thể không đồng ý một số điểm nên cần chuẩn bị trước để giải đáp câu hỏi.
76 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 8
Nói: Phụ nữ có một số yếu tố tâm lí xã hội đặc thù cần được quan tâm, ngoài việc đối phó với thèm nhớ, sự căng thẳng, và các yếu tố cám dỗ tái sử dụng.
Một nghiên cứu cho thấy 74% trong tổng số bệnh nhân nữ tham gia điều trị đã từng bị lạm dụng tình dục.
34% trong số các phụ nữ này bị lạm dụng tình dục khi còn là trẻ em
Một nghiên cứu được thực hiện mới đây tại Úc cho biết 37% số phụ nữ tham gia điều trị nghiện rượu và các chất ma túy khác đã từng bị lạm dụng tình dục lúc còn nhỏ.
Nguy cơ bị lạm dụng tâm lý hoặc thể chất cao hơn
- 74% phụ nữ tham gia điều trị đã từng là nạn nhân của lạm dụng tình dục.
- 34% trong số những phụ nữ này đã từng là nạn nhân của lạm dụng tình dục trẻ em
Nữ sử dụng ma túy nhiều khả năng có bạn tình tiêm chích ma túy
Nữ thường bắt đầu sử dụng ma túy do chồng/người yêu hay thành viên nam trong gia đình dẫn dắt
Thường có ma túy từ bạn tình nam
Nữ thường dùng chung BKT và phải nhờ người khác chích hộ
Nữ thường gặp khó khăn khi tránh sử dụng ma túy và tiếp cận dịch vụ điều trị nếu bạn tình nam tiếp tục sử dụng
CÁC YẾU TỐ XÃ HỘI Ở: PHỤ NỮ
Chương Viii – Bài 8.3 77
Bản chiếu 9
Nói: Mại dâm có ở bất kì quốc gia nào trên thế giới. Người bán dâm có nguy cơ cao lây nhiễm HIV và các bệnh lây truyền qua đường tình dục nếu không sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục. Tuy nhiên, nhiều khách làng chơi không muốn sử dụng bao cao su vì nhiều lí do và người bán dâm gặp rất nhiều khó khăn trong việc thương lượng sử dụng bao cao su với khách. Điều này đã khiến người bán dâm, khách làng chơi, bạn tình và con cái họ có nguy cơ nhiễm HIV/AIDS.
Khi làm việc với người bán dâm đồng thời là người tiêm chích ma túy hoặc nữ tiêm chích ma túy đơn thuần, tư vấn viên cần luôn lưu ý các điểm sau:
Khó thương lượng sử dụng bao cao su: Nhiều phụ nữ bán dâm do nghèo đói và họ bán dâm để có thể trang trải những nhu cầu cơ bản cho gia đình. Họ thường không có quyền lực hoặc không được hướng dẫn để thương lượng sử dụng bao cao su với khách hàng.
Bạo hành: Phụ nữ bán dâm khi thuyết phục khách hàng sử dụng bao cao su có thể bị khách hàng và/hoặc chủ cơ sở bán dâm đánh đập
Tuổi trẻ: Phụ nữ trẻ bán dâm thường có ít khả năng thuyết phục khách hàng sử dụng bao cao su và/hoặc do thường được tiếp thị như những món hàng “tân” hoặc “chưa từng bị cầy” hoặc “hàng mới”.
Bị buôn bán: Việc buôn bán phụ nữ qua biên giới và từ những vùng xa xôi hẻo lánh cũng đồng nghĩa với việc họ không nói được tiếng địa phương do đó không hiểu được các thông điệp/tài liệu an toàn được truyền tải bằng tiếng địa phương.
Tiêm chích ma túy: Phụ nữ bán dâm có thể đồng thời là người tiêm chích ma túy, vì thế còn có nguy cơ nhiễm HIV do sử dụng chung bơm kim tiêm, ngay cả khi họ luôn sử dụng bao cao su khi quan hệ tình dục.
Khó thương lượng sử dụng BCS
Bạo lực
Trẻ bị buộc bán dâm và sử dụng ma túy
Buôn bán ma túy để có thể sử dụng ma túy
Tiêm chích ma túy với nguy cơ dùng chung cao hơn
Thiếu chăm sóc sức khỏe
QUAN NGẠI: PHỤ NỮ SỬ DỤNG MA TÚY/HÀNH NGHỀ MẠI DÂM (1)
78 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 9 (tiếp)
Không đủ bao cao su: Phụ nữ bán dâm có thể không tiếp cận được để có đủ số lượng bao cao su cần có.
Thiếu chăm sóc y tế: Phụ nữ bán dâm có thể không tiếp cận được với dịch vụ chăm sóc sức khỏe để điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, vì vậy gia tăng nguy cơ lây nhiễm HIV.
Chương Viii – Bài 8.3 79
Bản chiếu 10
Nói: Tại khu vực châu Á, một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng mại dâm và tiêm chích ma túy là hai vấn đề đan xen với ước tính khoảng hơn một nửa phụ nữ tiêm chích ma túy đồng thời là phụ nữ bán dâm (MAP, 2005; Tuấn và cs, 2004). Tại tỉnh Quảng Tây, Trung Quốc, 80% nữ sử dụng ma túy là phụ nữ bán dâm. Nữ tiêm chích ma túy có thể phải bán dâm để có tiền sử dụng ma túy. Trong một số trường hợp, chính những chủ cơ sở (nhà thổ) là người dẫn dắt họ đến với ma túy. Đồng thời, phụ nữ bị ép buộc bán dâm hoặc bán vào các nhà thổ cũng đi vào con đường sử dụng ma túy.
Tại Việt nam:
Khoảng 20-40% phụ nữ bán dâm là người tiêm chích ma túy.
Phụ nữ mại dâm tiêm chích ma túy phải chịu đựng nhiều vấn đề tác động qua lại lẫn nhau khiến họ rơi vào các tình huống nguy cơ cao
Vậy câu hỏi đặt ra là chúng ta có thể hỗ trợ giảm lây truyền HIV trong phụ nữ và tăng khả năng tiếp cận điều trị nghiện ma túy cho họ như thế nào?
20 - 40% phụ nữ bán dâm đồng thời tiêm chích ma túy
Phụ nữ mại dâm tiêm chích ma túy phải chịu đựng nhiều vấn đề cùng tác động qua lại lẫn nhau, khiến họ rơi vào các tình huống nguy cơ
QUAN NGẠI: PHỤ NỮ SỬ DỤNG MA TÚY/HÀNH NGHỀ MẠI DÂM (2)
80 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 11
Nói: Tại sao lại có sự khác biệt về giới trong việc tham gia điều trị?
Một số phụ nữ xác định vấn đề liên quan đến ma túy của họ là vấn đề về sức khỏe chung, sức khỏe tâm thần hoặc vấn đề gia đình. Họ có thể tìm kiếm dịch vụ điều trị ở những cơ sở không chuyên về điều trị nghiện ma túy
Có sự tương quan giữa việc tìm kiếm điều trị và số năm nghiện. Hầu như không có sự khác biệt về giới trong tìm kiếm điều trị nếu thời gian nghiện là từ 1 đến 8 năm nhưng khi thời gian nghiện là từ 8 đến 25 năm, tỉ lệ nam muốn được điều trị cao hơn nữ khoảng 13 - 20%. Những rào cản đặc biệt đối với phụ nữ trong việc tham gia điều trị gồm:
Mang thai
Thiếu hỗ trợ trong chăm sóc con cái
Các rào cản kinh tế
Nữ nghiện rượu hoặc ma túy thường gặp sự kì thị lớn hơn nam
Ít nhận được sự hỗ trợ từ bạn tình
Có nguy cơ mắc các rối loạn tâm thần đồng diễn như rối loạn tâm trạng, ăn uống, lo lắng, và các sang chấn khác cao hơn
Tiền sử chấn thương tâm lí
Sự kì thị và phân biệt đối xử chung
Phụ nữ nghiện ma túy hay rượu không phổ biến như nam giới
Khó thuyết phục họ tham gia điều trị
Phụ nữ khó có được sự hỗ trợ từ bạn tình/bạn đời
Phụ nữ dễ sa vào sử dụng ma tuý khi phải đối phó với sự đổ vỡ mối quan hệ, chăm sóc con cái, khó khăn về tài chính hoặc công việc
Phụ nữ rất lo ngại bị kỳ thị
Phụ nữ luôn sợ phải xa rời con cái
PHỤ NỮ: NHỮNG KHÓ KHĂN TRONG VIỆC TIẾP CẬN ĐIỀU TRỊ
Chương Viii – Bài 8.3 81
Có những đặc điểm phổ biến ở phụ nữ tham gia điều trị:
Tăng mức độ trầm trọng của bệnh;
Không phải là người dân tộc thiểu số;
Độ tuổi (cao);
Học vấn (cao);
Đã tham gia điều trị trước đó.
Một trong những đặc điểm thường gặp nhất của phụ nữ không tham gia điều trị là người mắc các bệnh về tâm thần.
Hai vấn đề đặc biệt cần được giải quyết một cách phù hợp về văn hóa và tôn trọng đó là bạo hành trong gia đình và lạm dụng tình dục. Chúng ta sẽ cùng nhau thảo luận về 2 vấn đề này trong những bản chiếu tiếp theo.
Bản chiếu 11 (tiếp)
82 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 12
Nói: Là một tư vấn viên, bạn cần lưu ý đến các vấn đề bạo hành trong gia đình khi làm việc với khách hàng. Bạo hành trong gia đình là gì?
Hướng dẫn giảng dạy: Dành một vài phút để học viên trả lời sau đó sử dụng thông tin dưới đây để bổ sung khi bạn trình bày bản chiếu trên.
Thông tin tham khảo: Bạo hành trong gia đình là việc một thành viên trong gia đình hoặc bạn tình cố tình sử dụng uy lực về cảm xúc, tâm lí, tình dục và thể chất để kiểm soát người khác.
Cần phải cung cấp các dịch vụ bổ sung thuộc nhiều lĩnh vực cho nạn nhân thoát khỏi nạn bạo hành trong gia đình.
Vấn đề bạo hành trong gia đình cần phải được đề cập với khách hàng về những nội dung sau:
Sức khỏe thể chất
Những vấn đề tâm lý - xã hội
Sức khỏe về cảm xúc
Chấn thương và lạm dụng thời niên thiếu
Tăng căng thẳng trong khi hồi phục
Sự an toàn
Những vấn đề về y tế tiềm tàng
Những vấn đề phát sinh sau khi cai nghiện
BẠO HÀNH TRONG GIA ĐÌNH: CẦN ĐẶC BIỆT QUAN TÂM
Chương Viii – Bài 8.3 83
Bản chiếu 13
Nói: Tư vấn viên cần thận trọng và tế nhị trước khi hỏi khách hàng về vấn đề lạm dụng tình dục. Đảm bảo rằng khách hàng ở một nơi an toàn kín đáo để có thể thảo luận các vấn đề này với bạn, nơi các nhân viên khác không nghe được câu chuyện của khách hàng với bạn.
Không đề cập đến vấn đề đó cho đến khi bạn tạo dựng được mối quan hệ tốt đẹp với khách hàng.
Tránh sử dụng những từ ngữ như lạm dụng, quấy rối, loạn luân, hoặc cưỡng hiếp. Thay vào đó sử dụng những ngôn từ để hàm ý rằng bạn đang tìm hiểu các thông tin liên quan đến các hành vi tình dục mà khách hàng không mong muốn hoặc bị ép buộc. Nếu tìm kiếm thông tin về lạm dụng thể chất và tinh thần, hãy bắt đầu bằng những câu hỏi như cha mẹ họ duy trì các quy định trong gia đình như thế nào.
Thừa nhận những cảm giác của khách hàng như tức giận, đau buồn hoặc lẫn lộn mà họ có thể thể hiện khi được hỏi về các vấn đề nhạy cảm này. Không bao giờ vội vàng đi vào vấn đề, dù bạn có vội đến đâu đi nữa (khách hàng khác đang đợi, đến giờ ăn trưa). Chỉ đề cập đến vấn đề khi khách hàng đã bắt đầu cảm thấy tin tưởng vào bạn. KHÔNG NÊN thúc giục khách hàng kết thúc buổi nói chuyện. Thậm chí, bạn có thể nói với họ rằng, nếu muốn họ có thể quay lại vào một ngày sớm hơn chứ không nhất thiết phải đợi đến lịch gặp theo kế hoạch.
Đề cập đến vấn đề bạo hành/lạm dụng tình dục:
Phải chắc chắn rằng đã trao đổi và hiểu rõ về tính bảo mật
Chỉ đề cập đến chủ đề này khi đã tạo dựng được sự tin tưởng và mối quan hệ tốt với khách hàng
Phải hiểu rõ về thời thơ ấu của khách hàng trước khi đưa ra những câu hỏi cụ thể hơn
Sử dụng các kỹ năng tư vấn để truyền đạt sự thấu cảm, lưu ý rằng bạn chỉ cần lắng nghe
Phải luôn giữ bình tĩnh.
LẠM DỤNG TÌNH DỤC: NHỮNG ĐIỂM CẦN CHÚ Ý ĐẶC BIỆT
84 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 14
Nói: Có một số nội dung cần cân nhắc khi tư vấn viên xây dựng một chương trình tư vấn cho khách hàng là phụ nữ mại dâm có SDMT.
Những nhóm khách hàng đặc biệt này có thể chọn hình thức tư vấn nhóm hoặc tư vấn cá nhân.
Họ cũng có thể lựa chọn tư vấn viên cùng giới hoặc khác giới theo ý muốn. Nhìn chung nữ khách hàng thường dễ dàng tạo dựng mối quan hệ với nhân viên tư vấn cùng giới hơn. Mong đợi này của khách hàng cần được cân nhắc.
Khách hàng nên được ngồi đợi trong phòng riêng để họ cảm thấy an toàn.
Bắt đầu và kết thúc buổi tư vấn đúng giờ cũng là một dấu hiệu thể hiện sự tôn trọng đối với khách hàng. Luôn bắt đầu buổi tư vấn với sự đón tiếp niềm nở.
Thông tin tham khảo: Ngoài ra, bạn phải thực hiện các yêu cầu sau:
Chấp nhân sự thật là đối với hấu hết nữ mại dâm, đề nghị giảm số khách họ tiếp hàng ngày là một điều phi thực tế - không nên có thái độ phán xét
Sử dụng giáo dục viên đồng đẳng để truyền đạt các thông điệp: đào tạo nữ mại dâm hòa đồng và được các nữ mại dâm khác chấp nhận (một khả năng khác là thành lập nhóm hỗ trợ với nhóm trưởng là một nữ mại dâm hoặc nữ sử dụng ma túy đang hồi phục)
Mời họ tham gia vào quá trình thiết kế chương trình và tài liệu tuyên truyền
Đảm bảo luôn có đủ bao cao su để cung cấp: sẽ chẳng có ý nghĩa gì nếu chỉ giáo dục họ về việc cần thiết phải sử dụng bao cao su trong khi họ không có bao cao su để sử dụng.
Chương trình đánh giá và điều trị cá nhân
Lựa chọn tư vấn viên nam/nữ giới
Phòng đợi kín đáo
Các dịch vụ toàn diện
PHỤ NỮ MẠI DÂM SỬ DỤNG MA TÚY: NHỮNG ĐIỀU CẦN QUAN TÂM
Chương Viii – Bài 8.3 85
Bản chiếu 14 (tiếp)
Thảo luận vấn đề tiêm chích ma túy và cung cấp các thông tin về sử dụng ma túy an toàn, bao gồm việc tiếp cận với các chương trình bơm kim tiêm, cách làm sạch bơm kim tiêm, các chương trình điều trị thay thế, ...
Gắn kết và giới thiệu họ đến với các cơ sở chăm sóc y tế khác, đồng thời khuyến khích họ thường xuyên khám và điều trị các nhiễm khuẩn lây truyền qua đường tình dục và cho họ biết thông tin bệnh nhân sẽ hoàn toàn được giữ bí mật.
Cung cấp dịch vụ tư vấn và xét nghiệm HIV khi họ có yêu cầu.
86 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 15
Nói: Một chương trình có hiệu quả đối với khách hàng nữ cần phải có quy trình tiếp nhận và đánh giá khách hàng giúp cho nhân viên xác định được tình trạng nghiện của khách hàng, tiền sử sử dụng ma túy và các hỗ trợ xã hội hiện có. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng bệnh nhân sử dụng ma túy vào lứa tuổi trẻ thường có nhiều vấn đề nghiêm trọng. Tốt nhất là việc lượng giá phải giúp cho nhân viên tóm tắt thông tin khách hàng bao gồm các nội dung sau: sức khỏe thể chất, sử dụng rượu và ma túy, công việc/học hành, tinh thần, hỗ trợ của gia đình/xã hội và các vấn đề liên quan đến pháp luật.
Tư vấn viên phải được đào tạo để làm việc với khách hàng nữ và phải được chuẩn bị để đối diện với những hoàn cách đặc biệt mà chúng khiến cho việc hồi phục và duy trì trong điều trị khó khăn hơn.
Một chương trình điều trị có hiệu quả cần phải quan tâm đến việc lập hệ thống hồ sơ, sổ sách ghi nhận các kết quả điều trị - không chỉ các chỉ số diễn biến như số lượng bệnh nhân đăng ký điều trị, được điều trị, số buổi tư vấn, số lần tiếp cận, mà còn có tỉ lệ tái nghiện, tỉ lệ cai thành công và các thay đổi tình trạng xã hội của bệnh nhân như nơi ở, sức khỏe, tình trạng tâm thần, tình trạng pháp lí, công ăn việc làm của bệnh nhân.
Đánh giá và xây dựng kế hoạch điều trị phù hợp
Phương pháp điều trị toàn diện, tổng hợp
Quan tâm đến các vấn đề lạm dụng tình dục và bạo hành gia đình
Cố gắng duy trì khách hàng nữ trong điều trị
Nhân viên có chất lượng (phù hợp về giới tính và văn hóa)
Theo dõi/ghi chép kết quả điều trị
NHỮNG YẾU TỐ CHÍNH QUYẾT ĐỊNH ĐIỀU TRỊ MA TÚY HIỆU QUẢ CHO PHỤ NỮ
Chương Viii – Bài 8.3 87
Nói: Để bổ sung cho dịch vụ tư vấn mà bạn cung cấp cho khách hàng nữ, bạn cần giới thiệu các dịch vụ kèm theo để đáp ứng nhu cầu bổ sung của khách hàng nữ. Nếu bạn có thể cung cấp được những dịch vụ này, bạn có thể giúp khách hàng giảm nguy cơ tốt hơn.
Bản chiếu 16
Chăm sóc trẻ em
Dạy nghề
Nhà ở
Trợ giúp pháp lí
Các hoạt động tạo thu nhập
DỊCH VỤ KHÉP KÍN
88 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Bản chiếu 17
Hướng dẫn giảng dạy: Ôn lại các nội dung chính của bài
Nói: Sau bài học hôm nay, một số thông điệp chính mà chúng ta cần nhớ là:
Điều trị cho phụ nữ SDMT và phụ nữ mại dâm có SDMT là việc hoàn toàn có thể - dù chưa có nhiều các nghiên cứu trên nhóm này và hầu hết các công trình nghiên cứu, thử nghiệm chỉ được thực hiện trên đối tượng là nam giới
Nữ sử dụng ma túy là nhóm đặc biệt với các trải nghiệm và nhu cầu khác so với nhóm nam giới sử dụng ma túy
Tiền sử bị lạm dụng tình dục và bạo hành trong gia đình cần được tìm hiểu một cách tế nhị, tôn trọng và hỗ trợ, và cần chuyển gửi khách hàng nữ tới các dịch vụ phù hợp.
Hướng dẫn giảng dạy: Cảm ơn học viên vì đã tham gia thảo luận tích cực và đặt các câu hỏi. Hỏi xem họ muốn hỏi điều gì nữa không. Trong trường hợp họ có câu hỏi, trả lời các câu hỏi liên quan đến nội dung bài giảng này. Những câu liên quan đến bài sau, đề nghị họ ghi lại câu hỏi để trả lời ở bài sau.
Điều trị cho phụ nữ sử dụng ma túy , bao gồm phụ nữ mại dâm có sử dụng ma túy, có thể mang lại những kết quả tích cực.
Nữ sử dụng ma túy là nhóm đặc biệt và có những nhu cầu và kinh nghiệm khác biệt so với nam sử dụng ma túy
Lưu ý khai thác tiền sử bị lạm dụng tình dục, và bị bạo hành ở khách hàng nữ
TÓM TẮT
Chương Viii – Bài 8.3 89
Tài liệu phát tay 8.3
Làm việc với phụ nữ: Thông tin bổ sung
Sức khỏe thể chất
Những nạn nhân thoát ra từ các vụ bạo hành trong gia đình thường có những chấn thương, những hậu quả lâu dài của sự hành hạ và các vấn đề sức khỏe thể chất liên quan đến nghiện ma túy (ví dụ như áp xe da và viêm gan). Những vết cắt và bầm tím từ các vụ bạo hành trong gia đình thường xuất hiện ngay trên mặt, đầu, cổ, ngực và bụng. Đau bụng, rối loạn về ăn và ngủ, nhiễm trùng âm đạo tái phát và nhức đầu mạn tính cũng rất phổ biến ở các nạn nhân bị bạo hành gia đình.
Khi một phụ nữ đến tham gia điều trị với các dấu hiệu rõ ràng hoặc phàn nàn về việc bị đánh đập hoặc lạm dụng tình dục, nhân viên cần cân nhắc việc lập danh sách các chuyên gia giám định pháp y để giúp họ lập hồ sơ giám định các chấn thương.
Một số vấn đề sức khỏe khác cần được quan tâm giải quyết sớm trong chương trình điều trị bao gồm sàng lọc và chăm sóc thai nghén, nhiễm HIV và các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục. Những phụ nữ bị đánh đập có nguy cơ cao mắc các nhiễm trùng lây truyền qua đường tình dục vì họ thường không có khả năng thuyết phục bạn tình thực hiện hành vi tình dục an toàn mà thay vào đó, có thể còn bị ép buộc quan hệ tình dục không an toàn.
Ngoài ra có thể còn bị ép phải sử dụng chung bơm kim tiêm.
Một trong những cơ chế đối phó mà các nạn nhân sử dụng là kiềm chế các cảm giác về thế chất, bao gồm cả việc chịu đau. Thông thường nạn nhân chỉ nhận thức tốt hơn sự đau đớn về thể chất và khó chịu khi những tác động của các chấn thương không còn.
Các vấn đề về tâm lí xã hội
Chuyển dần sự tập trung và trách nhiệm về phía khách hàng
Một yếu tố quan trọng trong điều trị nghiện ma túy là phải khuyến khích khách hàng có trách nhiệm với bệnh nghiện của họ. Đối với một khách hàng đã từng bị lạm dụng, việc đồng thời giúp họ từ bỏ quan điểm cho rằng họ phải chịu trách nhiệm về hành vi của bạn tình cũng rất quan trọng. Họ chỉ phải chịu trách nhiệm với hành vi của bản thân họ mà thôi. Một khách hàng là nạn nhân của bạo hành phải nhận thức rõ rằng họ không và không thể kiểm soát được hành vi của bạn tình cho dù anh ta có nói gì đi chăng nữa. Điều trị sẽ giúp biến chuyển nạn nhân dần trở thành một cá nhân có tự chủ và không đổ lỗi cho những hoàn cảnh khách quan. Cần cung cấp các bước cụ thể để đảm bảo cho sự an toàn của khách hàng, hoặc giúp họ xây dựng cuộc sống mới nếu họ quyết định rời bỏ kẻ hành hạ mình. Khi tự giải thoát bản thân khỏi nạn bạo hành, khách hàng sẽ cảm thấy tự lập hơn. Tư vấn viên có thể giúp khách hàng nhìn nhận rõ ràng rằng họ có đầy đủ năng lực và quyền thông qua việc khơi gợi thông tin về những cố gắng của họ trong việc giải quyết các tình huống bị bạo hành, ngay cả khi họ chưa thành công. Tư vấn viên có thể chỉ ra những nỗ lực thể hiện sự quyết tâm, sáng tạo, khéo léo, cương quyết của khách hàng, và nhiều ưu điểm khác để giúp họ có trách nhiệm hơn với việc lạm dụng ma túy của bản thân.
90 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Cải thiện kĩ năng ra quyết định
Nhiều người sử dụng ma túy thiếu kĩ năng ra quyết định. Khi khách hàng bị bạo hành thì kĩ năng này có thể còn kém hơn do bạo lực trong gia đình. Đối với nhiều phụ nữ bị bạo hành, người bạo hành kiểm soát mọi mặt trong cuộc sống của họ và một quyết định “sai” (theo cách nói của kẻ bạo hành) có thể trở thành một cớ để họ tiếp tục bị ngược đãi. Khách hàng cần vượt qua được ảnh hưởng của việc bị ngược đãi tới khả năng ra quyết định độc lập của mình trước khi bắt đầu hình thành và thực hiện những lựa chọn mà không còn lo sợ bị trả đũa. Vì vậy một trong các bước đầu tiên của quá trình nâng cao quyền tự chủ cho khách hàng nữ bị bạo hành là giúp cho họ phát triển, phát huy và kiểm nghiệm được kĩ năng ra quyết định của họ. Đối với một số người, học cách ra quyết định có thể là một kĩ năng mới mẻ chứ không phải là học lại một kĩ năng đã mất.
Những khách hàng có đủ khả năng tự tìm hiểu những mong muốn, nhu cầu và cảm giác của bản thân - một quá trình có thể không quen thuộc và đôi khi không thoải mái - sẽ tiến gần hơn tới việc ra các quyết định lớn và lâu dài. Cũng không nên đánh giá thấp tầm quan trọng của những quyết định mà nhìn qua có vẻ tầm thường.
Cũng giống như hầu hết những người nghiện ma túy, khách hàng nữ bị bạo hành phải đánh giá được những vấn đề gì trong cuộc sống của họ sẽ có lợi hoặc ảnh hưởng không tốt đến quá trình hồi phục. Giống như các bệnh nhân khác, họ phải rời xa bạn bè là người đang còn sử dụng ma túy, và họ cần được hỗ trợ khi bắt đầu thiết lập các mối quan hệ xã hội có ảnh hưởng tích cực đến quá trình hồi phục của họ.
Một nhiệm vụ điều trị khác với những bệnh nhân này là đánh giá lại các mối quan hệ với bạn tình, những người luôn khuyến khích họ uống rượu hoặc sử dụng ma túy. Song song với kinh nghiệm mà những nạn nhân bị bạo hành trải qua, nữ sử dụng ma túy thường bị bạn tình nam dẫn dắt vào hoặc cung cấp ma túy. Trong số các lí do tiếp tục sử dụng ma túy là việc duy trì quan hệ, làm vui lòng bạn tình, hoặc cùng chia sẻ một hoạt động nào đó. Do vấn đề an toàn là một vấn đề lớn đối với khách hàng là nạn nhân của bạo hành, việc đánh giá lại các mối quan hệ với những người có ảnh hưởng với họ và mục đích hồi phục đòi hỏi phải được cân nhắc thận trọng. Với nhiều người trong số phụ nữ này, cai nghiện hầu như là một điều không tưởng nếu họ không tách khỏi bạn tình của họ -- một thực tế thật khó khăn đối với họ để có thể nhận thức, chấp nhận, hoặc biến thành hành động. Hơn nữa, bị hành hạ đã dẫn đến việc họ mất tự trọng và tự tin về khả năng ra quyết định, nhiều khách hàng cần được trợ giúp để đánh giá và xác định được các nguồn gây căng thẳng trong mối quan hệ của họ.
Khi làm việc với nữ khách hàng bị bạo hành, nhân viên điều trị phải tránh các khái niệm mang tính truyền thống về thế nào là các quyết định khôn ngoan, như bỏ đi, ngay trong giai đoạn sớm của quá trình điều trị. Khi một khách hàng là nạn nhân của bạo hành trong gia đình sợ bị người hành hạ mình đeo đuổi, việc đưa họ đến một nơi khác có thể cần phải ưu tiên. Là một phần của điều trị, cần cân nhắc giữa những căng thẳng của khách hàng khi phải cùng con cái chuyển tới nơi ở mới nguy cơ tái nghiện đi kèm với sự an toàn của họ. Khi một khách hàng quyết định chuyển chỗ ở thì đòi hỏi phải tập trung mọi nỗ lực để đưa họ đến với các nguồn lực và dịch vụ hỗ trợ phù hợp tại cộng đồng mà họ chuyển tới.
Đảm bảo sức khỏe tinh thần
Các rối loạn sau chấn thương được chẩn đoán theo các tiêu chí sau:
Bệnh nhân trải qua, chứng kiến, hay phải đối phó với một hoặc nhiều sự việc liên quan đến cái chết hoặc đe dọa tử vong hoặc các chấn thương nghiêm trọng, hay lời đe dọa đến thể chất của bản thân hoặc của người khác [và] bệnh nhân có phản ứng sợ hãi, không có khả năng tự chủ hay lo sợ.
Các tiêu chí khác bao gồm: lặp đi lặp lại các cơn ác mộng, khó ngủ, hồi tưởng, tăng mức độ cảnh giác, và luôn bị giật mình - những triệu chứng thường gặp ở những phụ nữ bị bạo hành.
Những chấn thương do từng là nạn nhân của lạm dụng trẻ em
Nhiều khách hàng bị bạo hành cũng từng bị lạm dụng khi còn là trẻ nhỏ. Những chấn thương về tâm lí và tình cảm từ việc bị lạm dụng đó thường bị kìm nén và chỉ xuất hiện khi nạn nhân đã ở nơi an toàn như tại cơ sở điều trị nghiện ma túy. Có thể bệnh nhân sẽ bị kích động do những hồi ức về những cảnh bị lạm dụng trước đây, vì vậy, nhân viên của chương trình điều trị không nên cố gắng giải quyết vấn đề này khi bệnh nhân chưa sẵn sàng hoặc nhân viên cũng chưa có sự chuẩn bị để tìm hiểu những hậu quả liên quan. Nếu vấn đề của nạn nhân diễn ra trong quá trình hoạt động nhóm, tư vấn viên có thể cho phép bệnh nhân thể hiện tâm trạng của họ một cách tự nhiên. Tuy nhiên, ngay sau đó bệnh nhân cần được giới thiệu đến các chuyên gia trị liệu được đào tạo chuyên biệt về điều trị cho các nạn nhân của các vụ lạm dụng trẻ em.
Những yếu tố cám dỗ
Những bệnh nhân đang trong giai đoạn phục hồi cần được tập huấn để có kĩ năng đối phó với các yếu tố cám dỗ tái sử dụng. Đó là những sự việc hoặc hoàn cảnh có thể dẫn tới việc bệnh nhân thèm và sử dụng rượu và ma túy trở lại. Một yếu tố cám dỗ dẫn đến tái sử dụng có thể rất đơn giản, ví dụ như đi qua khu vực mà họ thường ghé trước đây để mua hoặc sử dụng rượu/ma túy.
Khách hàng là nạn nhân của các vụ bạo hành còn gặp phải một loạt các yếu tố cám dỗ khác, đó là những tình huống hoặc kinh nghiệm ngẫu nhiên làm cho họ cảm thấy sợ hãi và lo sợ mình lại trở thành nạn nhân của các vụ bạo hành như trước đây. Những tình huống giống như vậy cũng dễ làm cho họ tái sử dụng, vì thế cần được tư vấn viên giúp đỡ trực tiếp để phòng tránh. Các yếu tố cám dỗ này có thể là những sự việc kích thích cảm quan (như nhìn, nghe, ngửi), tiếp xúc gần với một số người nhất định, đặc biệt là nam giới, hoặc ở vào những tình huống dễ làm cho họ liên tưởng tới những ký ức không vui vẻ (như phải chứng kiến bố mẹ hoặc người thân cãi cọ, xung đột). Ngoài ra còn có những tình huống căng thẳng và gây ra những phản ứng kích động và tái tạo lại cảm giác mình là nạn nhân. Những yếu tố khơi gợi này có thể là bùng nổ những cảm xúc đã bị dồn nén sau nhiều năm khi khách hàng đã thoát ra khỏi mối quan hệ bị lạm dụng: một số sự việc có thể sẽ không còn tồn tại trong ký ức của họ theo thời gian, nhưng một số khác thì sẽ luôn luôn xuất hiện ở mức độ nào đó. Tư vấn viên cần giúp bệnh nhân xác định những tình huống dễ kích động hoặc gây căng thẳng và thực hành các cách phản ứng với chúng.
Gia tăng sự căng thẳng do dừng sử dụng ma túy
Khi ngưng sử dụng rượu hoặc ma túy khác, nạn nhân của bạo hành gia đình thường có những phản ứng cảm xúc mạnh mẽ. Họ có thể tràn ngập những cảm giác về tình cảm và thể chất vốn đã bị kìm nén trước kia.
Một vấn đề nữa đối với khách hàng là nạn nhân của các vụ bạo hành khi ngừng sử dụng ma túy chính là có nhiều thời gian rảnh rỗi và năng lượng, - thời gian và năng lượng họ vốn dành cho việc tìm kiếm ma túy - dẫn đến họ cảm thấy trống rỗng, không có định hướng và có quá nhiều thời gian vô ích.
Nhận thức về sự an toàn
Có một nghịch lí là đối với nạn nhân của các vụ bạo hành, khái niệm “an toàn” lại có thể “không an toàn.” Giống như một nạn nhân đã phát biểu “giây phút bạn nghĩ bạn đã an toàn thì bạn lại không an toàn.” Đối với những khách hàng như vậy, cảm giác được an toàn khỏi kẻ bạo hành mình - dù hắn ta đã chết hoặc bị tống giam - được ví như việc từ bỏ sự tự vệ và tự đưa bản thân vào nguy cơ bị tấn công. Những nạn nhân bị bạo hành có xu hướng phòng thủ và đã quen với việc luôn luôn thận trọng. Nhân viên của chương trình điều trị cần hiểu và tôn trọng những khái niệm của bệnh nhân cũng như nhu cầu cần được an toàn của họ. Giúp đỡ những bệnh nhân này gây dựng lại lòng tin là một phần trong mục đích điều trị lâu dài.
Chăm sóc y tế
Đối với nạn nhân của các vụ bạo hành, sự lo lắng, buồn chán, các ý định tự tử và rối loạn về giấc ngủ đòi hỏi phải được dùng thuốc điều trị trong quá trình điều trị nghiện. Trong các trường hợp đó, điều tối quan trọng là phải duy trì được sự cân bằng giữa nhu cầu dùng thuốc điều trị và tránh tái nghiện. Một mặt, sự tái hiện những hậu quả thể chất và tình cảm của tình trạng bị bạo hành có thể khiến khách hàng dễ bị chấn thương về cảm xúc. Mặt khác, khách hàng có thể có nguy cơ tái nghiện do sử dụng thuốc sai mục đích hoặc lạm dụng thuốc được chỉ định.
Các vấn đề sau cai
Nạn nhân của các vụ bạo hành có nhiều lo lắng rất thực tế sau khi cai. Đó có thể bao gồm việc giải quyết các vấn đề liên quan đến pháp luật, nơi ở, đi lại, việc làm, học nghề, chăm sóc con cái, và nhiều thứ khác. Do vậy việc gắn kết họ với các chương tình và tổ chức hỗ trợ khác là việc làm quan trọng nhằm đáp ứng các nhu cầu của họ. Ngoài ra, khách hàng là nạn nhân của các vụ bạo hành cần được giáo dục hoặc giáo dục lại về việc đáp ứng các nhu cầu về tình dục mà không cần đến rượu hoặc ma túy. Giới thiệu bệnh nhân đến với các chuyên gia trong lĩnh vực này là điều cần thiết nhằm đảm bảo rằng chủ đề này được đề cập đến một cách tế nhị. Thêm vào đó, các buổi học về chế độ dinh dưỡng hợp lí cũng cần thiết trong quá trình điều trị cho nạn nhân bạo hành (như khách hàng sau cai khác).
Các chức năng xã hội
Mặc dù một hệ thống hỗ trợ mạnh mẽ từ bạn bè hoặc gia đình rất quan trọng đối với khách hàng khi họ từ bỏ từ thế giới ma túy về với cuộc sống bình thường, nạn nhân của bạo hành trong giai đoạn hồi phục có thể cảm thấy khó khăn trong việc khôi phục lại các mối quan hệ, kết bạn mới hoặc trong một vài trường hợp, xây dựng lại cuộc sống từ đầu.
94 Tài liệu tập huấn về Tư vấn điều trị nghiện ma túy: Tài liệu dành cho giảng viên
Tài liệu giảng dạy Tư vấn điều trị nghiện ma túy - Giải thích từ ngữ
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Bảo mật | Giữ bí mật có chủ định | Chủ định giữ bí mật để bảo vệ và đảm bảo sự an toàn cho khách hàng |
| Bất đồng | Thể hiện một ý kiến khác biệt | |
| Can thiệp | Hành động được thực hiện để cải thiện tình hình | |
| Câu hỏi đóng | Câu hỏi mà câu trả lời phải nằm trong giới hạn các phương án trả lời nhất định | |
| Câu hỏi mở | Câu hỏi mà câu trả lời của nó không nằm trong một giới hạn cụ thể nào | |
| Chăm sóc liên tục | Sự sẵn có đầy đủ các dịch vụ can thiệp về ma túy và rượu phù hợp với nhu cầu đặc thù của khách hàng trong suốt quá trình điều trị và phục hồi | |
| Chất gây nghiện hướng thần | Một chất có tính chất dược lý làm thay đổi tâm trạng, hành vi và nhận thức | |
| Chỉnh khung | Thay đổi hoặc thể hiện từ ngữ, khái niệm hoặc kế hoạch theo cách khác | |
| Chú ý | Lắng nghe nội dung bằng lời, quan sát cử chỉ không lời và cung cấp phản hồi để cho thấy rằng bạn đang lắng nghe | |
| Diễn đạt | Trình bày ý nghĩa của một điều gì đó mà một người đã viết/nói bằng ngôn từ khác, đặc biệt là làm rõ nghĩa hơn | |
| Diễn giải | Hiểu rõ ý nghĩa cụ thể hoặc tầm quan trọng một hành động, tâm trạng hoặc cách cư xử | |
| Diễn giải quá mức | Chú trọng quá nhiều vào một câu trả lời cụ thể của khách hàng |
Tài liệu giảng dạy Tư vấn điều trị nghiện ma túy - Giải thích từ ngữ (tiếp)
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Dự phòng | Cung cấp lý thuyết và phương tiện để trì hoãn hoặc từ chối sử dụng ma túy cho một số nhóm người. Mục tiêu dự phòng là bảo vệ các cá nhân trước khi họ có những dấu hiệu, triệu chứng của những vấn đề do sử dụng ma túy; xác định một người nào đó còn ở giai đoạn sớm của quá trình sử dụng ma túy để can thiệp; và chấm dứt tình trạng buộc phải sử dụng ma túy thông qua điều trị | |
| Đe dọa | Khiến một người nào đó rơi vào trạng thái dễ có nguy cơ | |
| Điều chỉnh hành vi | Là việc áp dụng các kỹ thuật có điều kiện (khen thưởng hoặc trừng phạt) để giảm hoặc xóa bỏ hành vi có hại hoặc dạy cho người ta cách đáp ứng mới | |
| Đồng cảm | Đồng ý với một tình cảm hay ý kiến | |
| Đồng lõa | Sự hợp tác hoặc thông đồng bí mật hoặc bất hợp pháp | Đồng lõa trong tư vấn: thông đồng với người khác để hạn chế lợi ích của khách hàng; giữ im lặng/ không can thiệp khi khách hàng nói hoặc làm một điều (tư vấn viên) biết là vi phạm đạo đức/vi phạm pháp luật |
| Đối kháng | Thuyết phục (một người) đối mặt với hoặc xem xét lại một điều gì đó | Mở rộng (hoặc thách thức) nhận thức của khách hàng qua các câu hỏi tập trung vào những mâu thuẫn thực sự hoặc tiềm ẩn trong cách suy nghĩ và giao tiếp không thống nhất, không lô-gíc của khách hàng |
| Độ tin cậy | Mức độ chất lượng tốt hoặc thực hành tốt một cách thống nhất của một điều gì đó | |
| Giám sát | Quan sát và hướng dẫn thực hiện một nhiệm vụ, hoạt động | Quá trình theo dõi, đánh giá và tăng cường chất lượng của tư vấn viên về lâm sàng, hành chính và lượng giá |
| Khách hàng | Các cá nhân, những người quan trọng khác, nhân viên cộng đồng, những người nhận dịch vụ giáo dục, dự phòng, can thiệp, điều trị sử dụng ma túy, rượu và tham vấn |
Tài liệu giảng dạy Tư vấn điều trị nghiện ma túy - Giải thích từ ngữ (tiếp)
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Khách hàng là trọng tâm | Được thực hiện theo cách tương tác phù hợp với nhu cầu của khách hàng | Một phương pháp tư vấn cho phép khách hàng làm chủ được những vấn đề cần trao đổi của họ và phát triển khả năng thay đổi hành vi của họ |
| Khả năng phục hồi cá nhân | Khả năng tự đứng vững hoặc hồi phục từ những tình huống khó khăn họ gặp trước đó | |
| Khen ngợi/ khẳng định | Là hành động khẳng định một sự việc với bằng chứng; khẳng định mạnh mẽ | Là đồng ý với những gì khách hàng chia sẻ theo cách tích cực |
| Không phán xét | Tránh tranh cãi về các vấn đề liên quan đến đạo đức | |
| Khơi gợi | Hỏi thêm thông tin và/hoặc làm rõ thêm về một điểm mà bạn cho là quan trọng | |
| Kiêng khem | Chất lượng hay tình trạng kiêng sử dụng chất gây nghiện hướng thần | |
| Kỹ năng | Khả năng thực hiện tốt một việc gì đó; thành thạo | |
| Kỹ thuật | Một cách thực hiện một yêu cầu cụ thể | |
| Lắng nghe có phản hồi | Lắng nghe cẩn thận những gì khách hàng đã nói và nhắc lại những điều họ đã nói theo cách có định hướng | |
| Lên mặt đạo đức | Đối phó với sự phản kháng trước yêu cầu thay đổi của một khách hàng bằng cách lựa theo định hướng của khách hàng nhưng đưa ra những phản hồi để giảm bớt sự phản kháng của họ | |
| Lý thuyết thay đổi hành vi | Một lý thuyết cho rằng thay đổi hành vi không chỉ diễn ra theo một bước mà nó thường diễn ra qua nhiều giai đoạn trước khi thay đổi thành công; mỗi người thành công qua các giai đoạn thay đổi ở mức độ riêng của họ |
Tài liệu giảng dạy Tư vấn điều trị nghiện ma túy - Giải thích từ ngữ (tiếp)
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Mối quan hệ | Một mối quan hệ gần gũi và hòa hợp trong đó một người hoặc nhóm người hiểu được lo lắng và cảm xúc hay suy nghĩ của nhau và giao tiếp tốt với nhau | |
| Mối quan hệ trị liệu | Mối quan hệ giữa chuyên gia sức khỏe tâm thần và một khách hàng, một phương tiện mà chuyên gia hy vọng có thể tham gia vào và tác động để khách hàng thay đổi | |
| Mục đích | Mục tiêu tham vọng hoặc nỗ lực của một người; một cái đích hoặc kết quả mong đợi | |
| Năng lực bản thân | Tin vào năng lực của chính khách hàng trong thực hiện một nhiệm vụ hoặc hoàn thành mục tiêu nào đó | |
| Nghiện | Là sự thèm muốn thôi thúc sử dụng rượu/ma túy mạnh mẽ cả về thể chất và cảm xúc bất chấp sự nhận thức rõ ràng về tác hại của nó; có sự gia tăng độ dung nạp đối với ma túy và sự xuất hiện của hội chứng cai nếu ngừng sử dụng ma túy đột ngột; và ma túy trở thành trọng tâm của cuộc sống. | |
| Nguy cơ | Một tình huống khiến bị rơi vào trạng thái nguy hiểm | |
| Nguyên tắc | Một nguồn lực cơ bản hoặc nền tảng thực hiện một điều gì đó | |
| Những người quan trọng | Bạn tình, người thân trong gia đình, hoặc những người mà khách hàng đó phụ thuộc vào họ để thỏa mãn nhu cầu cá nhân | |
| Phán xét | Hình thành một ý kiến hoặc kết luận về một điều gì đó | Hình thành một ý kiến về một điều gì đó và quy chụp điều đó với những người khác |
| Phản hồi đơn | Nhắc lại nguyên văn hoặc diễn đạt lại những gì khách hàng nói | |
| Phản hồi hai chiều | Phản hồi cả về hiện tại, câu nói mang tính phản kháng, và và trước đó, câu nói mâu thuẫn với những gì mà khách hàng đã nói |
Tài liệu giảng dạy Tư vấn điều trị nghiện ma túy - Giải thích từ ngữ (tiếp)
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Phản hồi hiệu chỉnh | Thông tin về phản ứng trước một hành vi/hoạt động của một người nhằm điều chỉnh hoặc cải thiện hành vi của họ | |
| Phân biệt đối xử | Cách cư xử bất công hoặc gây tổn hại cho những nhóm người nhất định, thường liên quan đến sự khác biệt như dân tộc, giới, … | |
| Phỏng vấn tạo động lực | Một phương pháp lấy khách hàng làm trung tâm, mang tính dẫn dắt nhằm tăng cường động lực bên trong để thay đổi hành vi bằng cách chỉ ra sự không nhất quán và tìm hiểu, giải quyết những điều còn mơ hồ đối với khách hàng | |
| Phủ nhận/chối bỏ | Hành động tuyên bố rằng một điều gì đó không đúng | Không thừa nhận một sự thật hoặc cảm xúc hoặc thừa nhận một điều gì đó trong vô thức; sử dụng phủ nhận như cơ chế tự vệ |
| Quy trình | Được thiết lập hoặc một cách chính thức để thực hiện một việc gì đó | |
| Quyền tự quyết | Không bị kiểm soát bởi các yếu tố bên ngoài; độc lập | Tôn trọng khả năng tự suy nghĩ, hành động và ra quyết định của khách hàng |
| Ra lệnh | Yêu cầu hoặc chỉ dẫn mang tính áp đặt | |
| Rập khuôn | Sử dụng quá nhiều một cụm từ hoặc thành ngữ. Điều đó cho thấy người nói hiểu biết hạn chế về lĩnh vực đó. | |
| Suy kiệt | Tình trạng suy sụp thể chất hoặc tinh thần do làm việc quá sức hoặc căng thẳng tinh thần | Giảm động lực, hứng thú và nhiệt huyết, giảm khả năng bền bỉ và thường là giảm hiệu quả ở tư vấn viên do làm việc quá sức hoặc căng thẳng tinh thần |
Tài liệu giảng dạy Tư vấn điều trị nghiện ma túy - Giải thích từ ngữ (tiếp)
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Suy nghĩ trừu tượng | Là những suy nghĩ không dựa trên những dẫn chứng cụ thể mà dựa trên lý thuyết | Là khả năng suy nghĩ về một điều gì đó theo nhiều góc độ khác nhau |
| Sự đồng cảm | Sự hiểu biết giữa hai người; một cảm xúc chung do bạn đã từng trải nghiệm một sự kiện giống như vậy hoặc tương tự | |
| Sử dụng chất gây nghiện | Sử dụng liều thấp và/hoặc không liên tục các loại ma túy, rượu, đôi khi được gọi là “dùng thử,” “dùng chơi,” hoặc “dùng khi gặp bạn bè,” với những hình thức sử dụng này, hậu quả có hại có thể hiếm gặp hoặc không đáng kể | |
| Sử dụng có hại | Hình thái sử dụng rượu hoặc chất gây nghiện khác không vì mục đích chữa bệnh gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, và ở chừng mực nào đó, gây suy giảm chức năng xã hội, tâm lý, và nghề nghiệp của người sử dụng | |
| Sự mơ hồ | Tình trạng lẫn lộn về cảm xúc hoặc mâu thuẫn trong suy nghĩ về một người nào đó hoặc một điều gì đó | |
| Sự phản kháng | Từ chối chấp nhận hoặc không đồng ý một điều gì đó | Bất kỳ cảm xúc, suy nghĩ hay cách giao tiếp nào của khách hàng mà nó cản trở sự tham gia hiệu quả của khách hàng vào quá trình tư vấn |
| Tác hại | Tổn thương thể chất (đặc biệt là những điều gây tổn thương rõ rệt) | Bất kỳ sự kiện hoặc yếu tố tác nhân nào gây ra những hậu quả bất lợi |
| Tài xoay xở | Có khả năng tìm ra cách vượt qua khó khăn nhanh chóng và khôn ngoan | |
| Tái nghiện/tái phát | Chịu đựng sự thất bại sau một thời gian cải thiện | Quay trở lại hình thái sử dụng chất gây nghiện trước đây, qua quá trình thấy các dấu hiệu chỉ điểm khách hàng quay trở lại trạng thái lạm dụng chất gây nghiện |
| Tái sử dụng/ lầm lẫn | Sự mất tập trung, mất trí nhớ hoặc nhận định tạm thời | Tái sử dụng ma túy sau một thời gian ngừng sử dụng |
| Tập trung vào mục tiêu | Dựa trên mục tiêu ngắn hạn, trung hạn và/hoặc dài hạn của một cá nhân hoặc nhóm | Thực hiện nhằm đạt được những mục tiêu cụ thể rõ ràng hoặc tiềm ẩn trong tư vấn |
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Thảo luận trường hợp | Một buổi họp có cấu trúc giữa các tư vấn viên để thảo luận về các khía cạnh chuyên môn tư vấn liên quan đến khách hàng | |
| Thấu cảm | Khả năng hiểu và chia sẻ các cảm xúc với người khác | |
| Thèm nhớ | Sự thèm muốn mạnh mẽ về một điều gì đó | |
| Thời điểm sâu lắng | Thời điểm trong buổi tư vấn có tác động mạnh đến suy nghĩ của khách hàng và cam kết của họ trong việc thay đổi | |
| Thuật ngữ chuyên môn | Những từ hoặc thuật ngữ được sử dụng trong một chuyên ngành cụ thể hoặc một nhóm người nào đó mà người khác khó có thể hiểu được | |
| Tìm hiểu | Phân tích kỹ một chủ đề hoặc đề tài | |
| Tính định hướng | Bao gồm quản lý hoặc hướng dẫn về một điều gì đó | |
| Tình trạng say/ phê | Rượu hoặc ma túy, là tình trạng mất kiểm soát về hành vi/trí óc | |
| Tóm tắt | Trình bày ngắn gọn những điểm chính về (một điều gì đó) | |
| Tôn trọng | Một cảm xúc trân trọng sâu sắc đối với một người hay một điều gì đó xuất phát từ chất lượng, năng lực và thành quả của họ | |
| Tranh cãi | Trao đổi hoặc thể hiện quan điểm khác nhau hay trái ngược nhau, thường là theo cách nóng nảy hoặc tức giận | |
| Trách nhiệm cá nhân | (chịu trách nhiệm bản thân) – tình trạng hoặc thực tế về tự chịu trách nhiệm giải quyết vấn đề của mình |
| THUẬT NGỮ | ĐỊNH NGHĨA THEO TỪ ĐIỂN | ĐỊNH NGHĨA THEO TƯ VẤN ĐIỀU TRỊ NGHIỆN |
| Tư vấn điều trị nghiện | Là việc áp dụng một cách chuyên nghiệp và theo chuẩn mực đạo đức các nhiệm vụ và trách nhiệm cơ bản bao gồm đánh giá khách hàng; lập kế hoạch tư vấn điều trị; giới thiệu chuyển gửi; điều phối dịch vụ; giáo dục khách hàng, gia đình và cộng đồng; tư vấn cho khách hàng, gia đình và tư vấn nhóm; và ghi chép | |
| Tư vấn | Đưa ra những lời khuyên một cách chính thức | Một cuộc trao đổi tương tác giữa tư vấn viên và khách hàng nhằm giúp khách hàng tìm hiểu về những vấn đề rắc rối của họ một cách bảo mật và nâng cao năng lực để họ tự giải quyết những vấn đề đó |
| Tư vấn | Đưa ra những lời khuyên một cách chính thức | Một cuộc trao đổi tương tác giữa tư vấn viên và khách hàng nhằm giúp khách hàng tìm hiểu về những vấn đề rắc rối của họ một cách bảo mật và nâng cao năng lực để họ tự giải quyết những vấn đề đó |
| Tư vấn nhận thức | Phương pháp tư vấn dựa trên niềm tin là những suy nghĩ của người ta liên quan trực tiếp đến cảm xúc của họ như thế nào | Một phương pháp tư vấn tập trung vào tăng cường khả năng của khách hàng để kiểm tra mức độ chính xác và thực tế về nhận thức/quan niệm của họ. |
| Tư vấn thay đổi hành vi | Hình thức tư vấn dựa trên giả thuyết là người ta học hỏi chủ yếu qua kinh nghiệm | Là một phương pháp coi tư vấn và điều trị là một quá trình học hỏi và tập trung vào thay đổi những hành vi cụ thể |
| Tư vấn viên | Một người được đào tạo để cung cấp những hướng dẫn giải quyết các vấn đề cá nhân, xã hội hoặc tâm lý | Tư vấn viên giống như cán bộ trị liệu vì họ sử dụng một loạt các kỹ thuật khác nhau để giúp khách hàng có được tình trạng sức khỏe tâm thần tốt hơn. (Một trong những phương pháp phổ biến nhất được biết là phương pháp tư vấn cá nhân để tìm hiểu niềm tin bên trong và nền tảng nhận thức (liệu pháp tâm lý) của khách hàng hoặc là một quá trình tương tự nhưng theo nhóm (tư vấn nhóm). |
| Tự nguyện | Thực hiện hoặc hành động hoàn toàn theo mong muốn của một người nào đó | |
| Yếu tố bên ngoài | Không thuộc về bản chất của một người, một sự vật; đến hoặc được điều khiển từ bên ngoài | Một điều gì đó đến từ bên ngoài, một cảm giác hoặc một quan điểm từ bên ngoài |